Vajina, doğal yapısı, dokusu sebebiyle ve hormonlardan kaynaklı olarak her daim nemli, çoğu zaman da ıslak haldedir. Vajinanın bu nemli oluşunun da pek çok faydası ve sebebi bulunmaktadır. Ancak bazı kadınlarda birtakım sebeplerden dolayı vajina gerektiği gibi nemli olamaz, vajinal kuruluk yaşanır. Bu da birtakım sorunlara sebep olabilir. Vajinal kuruluk ve vajina ile ilgili pek çok sorun değerlendirilebilmesi için öncelikle vajinanın yapısı, anatomisini bilmek gerekir.

Vajina nedir ve hangi özelliklere sahiptir?

Vajina; her kadında doğal olarak bulunan, olmayışının ise doğuştan bir anomali olarak kabul edildiği, gerek anatomik yapısı gerek de fonksiyonu açısından pek çok özelliği barındıran cinsel organ, üreme organıdır. Vajina; 8 – 10 santimetrelik bir uzunluğa sahip olan, alt ve üst duvarları normalde birbirine yapışık duran bir organken, vajinal doğum sırasında veya penisin girişi ile birlikte bir “akordeon” gibi hem enlemesine hem de boylamasına açılır, esner ve genişler. Vajinanın doğal yapısında bulunan bu esneme yeteneği kadınların vajinal, yani normal doğum yapabilmelerine olanak tanımaktadır. Klasik bir vajinal doğumda vajinanın içinden; baş çapı yaklaşık 10 cm, gövdesi 50- 52 cm uzunluğunda, ağırlığı da ortalama 3500- 4000 gram olan bir bebek çıkabiliyor. Aynı şekilde bir cinsel ilişki esnasında vajinanın içine 14- 18 cm boyunda bir penis girebiliyor. Vajinanın fiziksel yapısı uzunlamasına S harfi, yatay olarak da H harfi gibi görünüyor. Vajinanın içteki duvarları tırtıklı bir özelliğe olduğu için cinsel ilişki esnasında penisin her giriş çıkışında kadın da, adam da cinsel haz alır. Eğer vajinanın içi düz bir kanal gibi olsaydı, kadın ve erkek cinsel ilişki sırasında zevk alamazdı.

Vajina neden ıslaktır?

Vajinanın girişinde Bartholin ve Skene bezleri bulunur, rahim ağzında ise özel salgı bezleri vardır. İşte bu bezler vajinada sümük benzeri bir kıvamda, şeffaf ve kaygan bir sıvı salgılar ve kayganlık sağlar. Çiftin sağlıklı, zevkli ve konforlu bir cinsel ilişki yaşayabilmeleri için de vajinanın içinin iyice kayganlaşmış, ıslanmış olması gerekir. Bu şekilde vajina girişinde bulunan salgı bezlerinin çalışmasıyla vajinal kanalın ıslanmasına “vajinal ıslanma (vajinal lubrikasyon)” adı verilir.

Vajina girişindeki Bartolin ve Skene bezleri

Sağlıklı bir vajinanın kayganlaşmasını, ıslanmasını sağlayan salgı bezleri arasında en önemlileri Bartholin ve Skene bezleridir. Bartholin bezleri, vajinanın girişinde sağ ve sol iki tarafta bulunur. Eğer bu bezlerin salgılarını vajinaya boşaltan kanalları tıkanırsa “bartholin absesi ve bartholin kisti” adı verilen sorun ortaya çıkar.

Vajinal bezlerden olan Skene bezleri de kadının idrar kanalı çıkışında ve vajinanın dış kısmında idrar kanalının çevresine yerleşmiş konumdadır. Bu bezler vajinanın üst kısmında idrar kanalı tarafında yoğunluktadır ve erkeklerdeki prostat bezine benzer özellik taşırlar. Bu alan da kadının cinsel ilişki zevk noktası olarak bilinen G noktasını, erojen bölgeyi de oluşturmaktadır.

Vajinanın içinde bu bezler ile oluşan vajinal salgı, cinsel ilişkide ön sevişme sırasında kadının uyarılması ile artar. Vajinal ıslanmayı sağlayan Bartholin ve Skene bezlerinin salgıları kaygan, renksiz, şeffaf ve kokusuz şekildedir ve çoğunlukla kadının iç çamaşırında da iz bırakmaz. Eğer vajinadan iç çamaşırda leke bırakan, kokulu, renkli, kıvamlı akıntılar gelirse bu da vajinal enfeksiyon belirtisidir. Bu durumda vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir. Çünkü vajinal enfeksiyonlar zamanında tedavi edilmezse pek çok kadın hastalığına, hatta kısırlığa bile sebep olabilir. Yani renksiz, kokusuz ve çamaşırda leke bırakmayan vajinal salgılar vajinal kayganlığı sağlayan çok önemli ve doğaldır. Bu vajinal akıntılar vajinada kayganlık sağlayarak kadının rahat bir şekilde yürüyebilmesine bile yardım eder. Zaten cinsel ilişki dışında kadının yürürken de genital dudakların birbirine sürtünme sonucunda aşınmasını da vajinal salgılar önler.

Vajinal kuruluk nedir, neden olur?

Bir diğer adı “atrofik vajinit” olan vajinal kuruluk, kadınlarda sık görülen bir sorundur. En çok menopoza girmiş kadınlarda en sık olmakla birlikte, aslında her yaştaki kadınlarda ortaya çıkabilir. Vajinal kuruluk çok önemli bir sorunken, bazılarında hiç belirti vermez, bazılarında ise ciddi rahatsızlıklara sebep olur. Vajinal kaşıntı ya da anormal vajinal akıntı, yanma, cinsel ilişkide ağrı, sızı gibi sorunlar vajinal kuruluktan kaynaklanıyor olabilir.

Vajinada yukarıda bahsi geçen salgı bezleri nemlilik, ıslaklık yaratmakta ve bu da hem cinsel yaşam hem de rutin hayat için önem taşımaktadır. Vajinada bu ıslaklığın olmaması ise “vajinal kuruluk” olarak adlandırılır ve sorunlara yol açar. Vajinal kuruluk sorunu genellikle menopoz sonrası dönemlerde kadınlık hormonu (estrojen) eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkar. Menopoza giren kadın bu tür bir şikayette doktora başvurduğunda hormon tedavisi uygulanarak bu sorun giderilebilir. Ayrıca menopoz dışındaki dönemlerde yaşanan vajinal kuruluğun da yine tedavi edilmesi gerekir.

Vajinal kuruluk nasıl olur?

Kadınların vücudunda salgılanan östrojen hormonu vajinayı nemli tutmaya yardımcı olur. Vajinal kuruluk da yumurtalıkların ürettiği  bu östrojen hormonu miktarının azalmasından kaynaklanabilir. Kadınların yaşamında yaşamın belli dönemlerde östrojen üretimi azaldığında vajinal kuruluk ortaya çıkabiliyor.

Vücutta östrojen neden azalır?

• Menopoz dönemi yaklaştığında ya da menopoza girildiğinde,
• Yumurtalıklarının cerrahi operasyonla alındığında,
• Kemoterapi verildiğinde,
• Kanser için pelvis radyasyon verildiğinde,
• Emzirme döneminde,
• Tamoxifen, danazol, medroksiprogesteron, löprolid veya nafarelin gibi ilaçlar kullanıldığında,
• Sigara kullanımında vücutta östrojen üretimi azalır.

Üreme çağındaki kadınlarda vajinal kuruluk neden olur?

Vajinal kuruluk çoğunlukla menopoz dönemindeki kadınlarda görülür. Ancak çok sık olmasa da üreme çağı içindeki kadınlar da vajinal kuruluk yaşayabilir. Bunun sebepleri ise;

• Psikolojik sorunlar, depresyon,
• Antiderpesan, tansiyon ilaçları kullanımı,
• Vajinal enfeksiyonlar,
• Hormon salgılarındaki dengesizlik,
• Emzirme dönemi şeklinde sıralanabilir.

Cinsellikle ilgili olan vajinal kuruluk neden olur?

• Ön sevişme olmaması ya da kısa sürmesi,
• Yetersiz cinsel uyarı,
• Cinsel isteğin azal olması, soğukluk ve isteksizlik,
• Cinsel ilişkide ağrı olması,
• Cinsel uyarılma olmaması,
• Partner ile uyumsuzluk, güvensizlik, iletişim sorunları

Vajinal kuruluk nasıl tedavi edilir?

Vajinal kuruluk tedavisinde öncelikle sorunun altında yatan sebep saptanmalı, ona göre bir tedavi planı yapılmalıdır. Bu bağlamda;

• Vajinal kuruluk; psikolojik sorunlardan ya da eşe karşı cinsel istek ve ilgi azalmasından, depresyon, ön sevişmenin yetersiz ve tatmin edici olmaması gibi problemlerden kaynaklanıyorsa, cinsel terapi veya aile terapisi önerilir.
• Vajinal kuruluk; vajinal enfeksiyondan kaynaklanıyorsa, antibiyotik ve fitil verilerek sorun çözülür.
• Vajinal kuruluk; kadının kanında süt hormonu yüksekliği, yani hiperprolaktinemi olmasından kaynaklanıyorsa, süt hormonu değerini düşüren ilaçlar verilir. Eğer bu sorunu yaşayan kadın emzirme döneminde ise prolaktin düşürücü ilaçlar verilmez, vajinal kayganlaştırıcılar kullanılır.

Yukarıdaki tedavi yollarına ek olarak vajinal kuruluk için vajina dokusunu yenileyen ve buradaki kolajeni arttıran bazı tedavi yöntemleri de uygulanır. Genital PRP, yani koldan alınan kandan elde edilen pıhtılaşma hücrelerinden zengin sıvının vajinaya enjekte edilmesi, hyaluronik asit enjeksiyonları ve lazerle vajinal yenileme tedavileri bu bağlamda tedavi yolları arasında sayılabilir. Tüm bunlardan yola çıkılarak; vajinal kuruluğun kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir sorun olduğu ve de kolaylıkla tedavi edilebildiği söylenebilir.