Tüp Bebek Tedavisinde OHSS Sendromu

OHSS yani ovaryen hiperstimülasyon sendromu veya tam türkçe adıyla yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu, fazla hormonlara yumurtalıklar tarafından verilen bir tepkidir ve sıklıkla tüp bebek tedavileri sırasında ortaya çıkar. Yumurtalıklarda yumurta gelişimi için verilen hormon iğneleri neticesinde ortaya çıkar. OHSS yumurtalıkların şişmesine ve ağrımalarına sebep olur.

OHSS tüp bebek tedavisi gören kadınlarda veya yumurtlamayı tetiklemek için ilaç kullanan kadınlarda ortaya çıkabilir. Nadiren olsa da bazı ilaçlı başka doğurganlık tedavilerinde ortaya çıkabilir.

Tedavisi ise rahatsızlığın şiddetine bağlıdır. OHSS hafif vakalarda kendi kendine geçebilir ancak ağır vakalarda hastaneye yatmak ve ek tedaviler de gerekebilir.

Belirtileri

OHSS’nin belirtileri genelde yumurtalık uyarımı için yapılan iğnenin bir hafta sonrasında ortaya çıkar ancak belirtilerin ortaya çıkmaları iki hafta veya daha uzun da sürebilir. Belirtiler hafiften ağıra doğru seyredebilirler ve kötüleşebilir veya iyileşebilirler.

Hafif veya Orta Şiddette OHSS

Hafif ve orta şiddetteki ovaryen hiperstimülasyon sendromunda belirtiler şunlar olabilirler:

  • Hafif veya orta karın ağrısı
  • Karın şişkinliği veya bel genişliğinde artış
  • Bulantı
  • Kusma
  • İshal
  • Yumurtalık bölgesinde hassasiyet

İğneli doğurganlık ilaçlarını kullanan bazı kadınlarda hafif OHSS belirtileri ortaya çıkar. Bu genelde bir hafta içerisinde geçer. Ancak gebelik ortaya çıkarsa OHSS belirtileri kötüleşebilir ve bir kaç gün veya hafta sürebilirler.

Ağır OHSS Belirtileri

Sendromun ağır belirtileri ise şunlardır:

  • 24 saatte 1 kilodan fazla hızlı kilo alımı
  • Yoğun karın ağrısı
  • Ağır ve devamlı bulantı ve kusma
  • Kan pıhtıları
  • İdrarda azalma
  • Nefes darlığı
  • Karında sıkılaşma veya büyüme

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Eğer doğurganlık tedavileri alıyorsanız ve OHSS belirtileri yaşarsanız, bundan doktorunuza bahsedin. Hafif vakalarda bile gözlem gerekli olur ve belirtilerin kötüleşmesi mümkündür.

Nefes problemleri yaşarsanız veya bacaklarınızda ağrılar yaşarsanız, bu durum acil bir durum olduğunun işareti olabilir.

Sebepleri Nelerdir?

OHSS’nin tam sebebi henüz bilinmiyor. HCG hormonunun yüksekliğinin bir rol oynadığı düşünülüyor. Yumurtalık damarları anormal düzeylere yükselen HCG hormonuna tepki gösterir ve sıvı sızdırmaya başlarlar. Bu sıvı yumurtalıkları şişirir ve bazen karın bölgesine de büyük miktarda sıvı kaçar.

Doğurganlık tedavileri sırasında HCG, olgun foliküllerin yumurtalık salmaları için bir tetikleyici olarak verilebilir. Bu durum genellikle HCG iğnesinden bir hafta sonra ortaya çıkar. Eğer tedavi sürecinde hamile kalırsanız, bedeniniz gebeliğe tepki olarak kendi HCG hormonunu salgılamaya başladığında OHSS belirtileri ağırlaşabilirler.

İğneli doğurganlık ilaçlarının OHSS’ye sebep olma ihtimali ağızdan alınan haplara göre daha yüksektir. OHSS bazen spontan olarak da ortaya çıkabilir ve bu durumda doğurganlık tedavileri ile alakalı değildir.

Risk Faktörleri

OHSS bazen risk faktörü olmayan kadınlarda da ortaya çıkar. Ancak OHSS riskinin artmasına sebep olduğu bilinen bazı faktörler şöyle:

  • Polikistik over sendromu – bu yaygın üreme bozukluğu düzensiz adetlere, aşırı tüylenmeye ve yumurtalıkların ultrasonda sıradışı görünmelerine sebep olur
  • Çok sayıda foliküle sahip olmak
  • 35 yaşının altında olmak
  • Düşük beden ağırlığı
  • HCG iğnesinden önce östrojen miktarındaki artış
  • Daha önce OHSS geçirmiş olmak

Komplikasyonlar

Ağır yumurtalık aşırı uyarımı sendromu yaygın değildir ancak hayati tehlike oluşturabilir. Komplikasyonları arasında şunlar mevcut:

  • Karın ve bazen göğüs bölgesinde sıvı birikimi
  • Elektrolit dengesizlikleri
  • Özellikle bacaklarda kalın damarlarda pıhtı birikimi
  • Böbrek iflası
  • Yumurtalıklarda dönme
  • Yumurtalıktaki bir kistte yırtılma, ciddi kanamalara sebep olabilir
  • Nefes problemleri
  • Komplikasyon sebepli düşük
  • Nadiren olsa da ölüm

Önleme Yöntemleri

OHSS geliştirme riskinizi azaltmak için doğurganlık planınız size özel olarak hazırlanmalı. Doktorunuz her bir tedavi döngüsünde takip yapacaktır ve sık sık ultrason kontrolü ile folikül gelişimi, kan testleri ile hormon düzeyleri takip edilecektir.

OHSS’yi önlemeye yardımcı olan bazı stratejiler şöyle:

  • İlaç ayarlaması: Doktorunuz yumurtalıkları uyarmak için mümkün olan en düşük doz ilacı kullanır.
  • İlaç ekleme: Bazı ilaçların gebelik ihtimalini etkilemeden OHSS geliştirme riskini azalttıkları görülüyor. Bunlar arasında düşük dozda aspirin, dopamin agonistleri ve kalsiyum infüzyonları bulunuyor. Polikistik over sendromuna sahip olan kadınlara metformin verilmesinin de aşırı uyarımı engelleyebildiği görülüyor.
  • Ara verme: Eğer östrojen düzeyleriniz yüksekse ve çok sayıda gelişmiş folikül varsa, doktorunuz ilacı durdurabilir ve bir kaç gün bekleyebilir.
  • HCG iğnesi kullanımından kaçınma: OHSS genellikle HCG iğnesinden sonra geliştiği için, bu iğneye alternatif bazı ilaçlar da geliştirildiler.
  • Embriyo dondurma: Eğer tüp bebek tedavisi görüyorsanız, tüm olgunlaşmış ve olgunlaşmamış foliküller yumurtalıklardan alınarak OHSS ihtimali azaltılabilir. Olgun foliküller döllenip dondurulabilirler ve böylece yumurtalıkların dinlenmeleri sağlanır. Bedeniniz hazır hale geldiğinde tüp bebek sürecine devam edebilirsiniz.

Teşhis Süreci

OHSS teşhisi şunlara bağlı olacaktır:

  • Fizik tedavi: Doktor kilo alımına, bel çevresine ve karın ağrılarına göz atacaktır.
  • Ultrason: OHSS’niz varsa ultrasonda yumurtalıkların normalden daha büyük oldukları görülebilir ve folikül gelişiminin olduğu yerlerde sıvı dolu kistler bulunabilirler. Doğurganlık ilaçları ile tedavi sırasında doktorunuz yumurtalıkları vajinal ultrason ile düzenli değerlendirir.
  • Kan testi: Bazı kan testleri kandaki anomalileri görmeyi sağlarlar ve bu testler ile OHSS kaynaklı böbrek işlev kayıplarına göz atılabilir.

Tedavi Süreci

OHSS genelde bir iki hafta içerisinde, gebeyseniz biraz daha uzun sürede kendi kendine geçer. Tedavide sizi rahat ettirmek, yumurtalık aktivitesini azaltmak ve komplikasyonlardan kaçınmak hedeflenir.

Hafif ve Orta Şiddette OHSS Tedavisi

Hafif OHSS genelde kendi kendine geçer. Orta şiddette ise aşağıdaki tedaviler uygulanabilirler:

  • Sıvı alımını arttırma
  • Sık sık fizik muayene ve ultrason
  • Günlük kilo ve bel çevresi ölçümleri
  • Her gün ürettiğiniz idrar miktarına bakış
  • Dehidrasyon, elektrolit dengesizlikleri ve başka problemler için kan testleri
  • Karın boşluğundaki fazla sıvıların iğne ile alınmaları
  • Pıhtıları önlemek için kan sulandırıcılar

Ağır OHSS Tedavisi

Ağır OHSS durumunda gözlem ve agresif tedavi için hastaneye yatmanız gerekebilir. Doktorunuz belirtileri azaltmak için bazı ilaçlar verebilir. Bazen yumurtalık aktivitesini bastırmak için de ilaçlar verilebilirler.

Ciddi komplikasyonlarda ameliyat gibi ek tedaviler gerekebilir. Ayrıca bacaklarda pıhtı ihtimalini azaltmak için kan sulandırıcılar gerekebilir.

Yaşam Tarzı Çözümleri

Eğer hafif bir OHSS durumunuz varsa, günlük rutinlerinize devam etmeniz yüksek ihtimaldir. Ancak aşağıdaki önerilere de dikkat edin:

  • Karın ağrısı için acetaminophen içeren ağrı kesiciler alabilirsiniz ancak yakın zamanda embriyo transferi yaşadıysanız ibuprofen veya naproxen sodyum türü ağrı kesicilerden uzak durun, bunlar embriyo tutunmasını etkileyebilirler.
  • Cinsel ilişkiden kaçının çünkü ağrılı olabilir ve yumurtalıktaki kistlerin yırtılmasına sebep olabilir.
  • Hafif fiziksel aktivitede bulunun, ağır ve yoğun fiziksel sporlardan kaçının.
  • Kendiniz hep aynı tartıda tartın ve belinizi ölçün. Sıradışı ölçüm olursa doktorunuza ulaşın.
  • Belirtilerinizde kötüleşme olursa doktorunuza ulaşın.

Leave A Comment