Diyabetinizi kontrol altına almaya çalışıyorsanız kan şekeri seviyenizi takip etmeniz önemlidir. Yemek yedikten sonra kan şekerinizin yükselmesi ile başa çıkmanın yollarını arıyor olabilirsiniz. Tokluk kan şekeri denilen bu durum ile bazı kolay adımlar ile başa çıkabilir ve sağlık sorunlarından uzak durabilirsiniz.

Kan şekerinizi neden takip etmeniz gerekir?

Kan şekeriniz yüksekse bir şeye odaklanmanız ya da düzgün bir şekilde düşünebilmeniz kolay olmaz. Ayrıca enerji seviyeniz düşebilir ve kendinizi gergin ve huysuz hissedebilirsiniz.

Kan şekeri seviyeniz çok düşük olduğunda ise bayılabilirsiniz. Uzun dönemde kan şekeriniz hep yüksek seyrederse kalp rahatsızlıkları, böbrek rahatsızlıkları ve diğer sorunlar açısından risk altında olursunuz.

Tokluk kan şekeri testi neden yapılır?

Tokluk kan şekeri testi, diyabet hastalarının kontrol amaçlı yaptıkları bir testtir. Diyabetiniz varsa vücudunuz kan şekerini kontrol altında tutmaya yetecek kadar insülin üretemez. Bu durum kan şekeri seviyelerinin çok yüksek olduğu anlamına gelir ce zamanla sinir ve göz hasarları da dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Testte vücudunuzun şeker ve nişastaya verdiği tepki ölçülür. Mideniz yemeği sindirdikten sonra kan şekeri hızla yükselir. Buna yanıt olarak pankreasınız insülin salgılayarak bu şekerleri kandan alarak kas hücrelerine ve diğer dokulara yakıt olarak kullanılması için taşır. Yemek yedikten sonra iki saat içinde insülin ve kan şekeri seviyelerinizin normale dönmesi gerekir. Kan şekeri seviyeniz yüksek kalıyorsa diyabetiniz olabilir.

Aşağıdaki durumlarda test yapmanız gerekebilir:

• Sık idrar çıkma
• Aşırı susama
• Görmede bulanıklık
• Yorgunluk
• Tekrarlayan enfeksiyonlar
• Yavaş iyileşen yaralar

Gebeyseniz, bu test gestasyonel diyabeti kontrol etmek için kullanılabilir. Gestasyonel diyabet, gebelik boyunca görülebilen bir diyabet türüdür. Gestasyonel diyabetin tedavi edilmesi hem siz hem de bebeğiniz açısından sağlık risklerinin azaltılması için önemlidir.

Kan şekerini ölçmek için başka hangi testler yapılabilir?

Doktorunuz, diyabetinizin olup olmadığına bağlı olarak başka testler yapılmasını da isteyebilir. Bu testler arasında şunlar yer alabilir:

Açlık kan testi: Kanınızdaki şeker miktarı ölçülür.

HbA1C testi: Bu test ile iki ya da üç aylık süreçlerdeki ortalama kan şekeri seviyeniz ölçülür.

Glikoz tolerans testi: Glikoz tolerans testi ile vücudunuzun şekerli içecek içtikten sonra şekeri kullanabilme yeteneği ölçülür.

Test sonuçları ne anlama gelir?

Test sonuçları; yaşınıza, cinsiyetinize, sağlık geçmişinize ve test için kullanılan yönteme kadar pek çok şeye göre değişiklik gösterir. Test sonuçlarınız mutlaka bir sorununuz olduğunu göstermez. Sonuçların ne ifade ettiğini öğrenmek için doktorunuza danışmanız gerekir.

Test sonuçları yaşa göre değişiklik gösterir ve genelde desilitre başına miligram cinsinden ifade edilir (mg/dL). Tokluk şekeri kan testinin sonuçları yaşa göre şu şekilde yorumlanır:

• Diyabeti olmayan kişilerde: 140 mg/dL’den az
• Diyabeti olan kişilerde: 180 mg/dL’den az

Yemek yedikten iki saat sonra ya da gestasyonel diyabet glikoz tolerans testi yapıldıktan bir saat sonra kan şekeri seviyeniz hala yüksekse bu durum, diyabetiniz olduğu anlamına gelebilir.

Test sonuçlarını hangi faktörler etkileyebilir?

Test sonucunuz üzerinde aşağıdaki faktörlerin etkisi olabilmektedir:

• Testin yapıldığı süre içerisinde sigara içmek
• Aşırı stres altında olmak
• Yemekten sonra ve testten önce atıştırmalık ya da şeker yemek
• Bütün öğünü bitirememek
• Testin yapıldığı süre içinde egzersiz yapmak

Tokluk kan şekeri testi için nasıl hazırlanılır?

Tok kan şekeri testi için öncelikle 12 saat aç kalmış olmanız gerekir. Sonrasında en az 75 gram karbonhidrattan oluşan bir öğün yemeniz gerekir. Yemeğinizi yedikten sonra testi yapmadan önce başka bir şey yemeyin. İki saatlik bekleme sürecinde egzersiz de yapmamalısınız. Çünkü egzersiz kan şekeri seviyesinin yükselmesine neden olabilir. Ancak gebeyseniz testten önce aç kalmanız gerekmeyebilir.

Doktorunuzun kullandığınız ilaçlar, bitkiler, vitaminler ve takviyeler konusunda tam bilgi sahibi olduğundan emin olmalısınız. Buna reçete edilmemiş ilaçlar ve yasadışı maddeler de dahildir.

Tokluk kan şekeri nasıl ölçülür?

Kan şekeri seviyelerinizi yemek zamanından hemen önce parmağınızın ucundan kan örneği alarak ölçebilirsiniz. Bu işlemi gerçekleştirdikten sonra yemeğinizden ilk ısırığınızı almanızın üstünden 1 ila 2 saat geçtikten sonra tekrar aynı işlemi yapmanız gerekir.

Ölçtüğünüz değerlerini kaydını bir hafta ya da daha fazla süre ile tutmanız gerekir. Bu süreçte kan örneğini aldığınız zamanı ve kan şekeri değerini not etmelisiniz. Kan şekeri seviyelerinizi etkileyen ilaç ya da egzersiz gibi herhangi bir durumun varlığından şüpheleniyorsanız bunun hakkında da not alın. Ayrıca ne yediğinizi, porsiyonun büyüklüğünü ve karbonhidrat oranını not olmayı da unutmayın.

Yemek yedikten sonra bazı seviyelerin çok yüksek olduğu düşünülür. Uzmanların bu değerler hakkında görüşleri farklılık gösterse de genelde amaç kan şekeri seviyesini yemek yedikten 1 ila 2 saat sonra 180 mg/dL’nin altında tutmaktır. Ancak sizin için ideal olan seviyenin ne olduğunu önce doktorunuzla konuşmalı ve konuşmadan önce ilaç kullanımınızda herhangi bir düzenleme yapmamalısınız.

Yemekten sonra yükselen kan şekeri ile nasıl başa çıkılır?

Tokluk kan şekerini kontrol atlında tutmak için yapabileceğiniz bazı şeyler bulunmaktadır:

Sizin için uygun olan ilaçları kullanın: Doğru insülin ya da ilaç programı ile hastalığınızın üzerinde büyük bir fark yaratabilirsiniz. Yemeklerden sonra gerçekleşen kan şekeri artışını kısa zamanda kontrol altına alan ilaçlar, uzun zamanda yavaş şekilde işleyen ilaçlardan daha iyi olabilmektedir. Ancak sizin durumunuza uygun olan ilaçları en iyi doktorunuz bilecektir.

Yemeklerden önce kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutun: Bu sayede yemek yedikten sonra kan şekeriniz artsa dahi aşırı bir artış olmaz.

Ne yediğinize dikkat edin: Tatlı, beyaz ekmek, pirinç, makarna, patates gibi yiyeceklerin tüketimini kısıtlayın. Bunun gibi yiyecekler yemek sonrası kan şekerinin artmasına neden olabilir.

Yediğiniz şeylerdeki yağ da önemli bir rol oynamaktadır. Bazı araştırmalar, bol tereyağlı gıdalar yerine az zeytinyağı ile yapılmış yemekler tercih edildiğinde yemek yedikten sonra kan şekeri seviyesinde meydana gelen ani artışın önüne geçilebileceğini göstermektedir.

Her sabah kahvaltı yapın: Evden dışarı çıkmak için acele ediyor olsanız bile kahvaltıyı atlamamaya özen göstermelisiniz. Bazı araştırmalar, diyabeti olan ve kahvaltı yapmayan kişilerin, öğle ve akşam yemeklerinden sonra kan şekeri seviyelerinin aniden yükseldiğini göstermektedir.

İdeal bir kahvaltıda protein yer almalıdır. Küçük çaplı olarak yapılan bir araştırmada yüzde 35 oranında protein içeren ve 500 kalori değerinde kahvaltı yapan kişilerin tokluk kan şekerinin güne yüksek karbonhidratlı yiyeceklerle başlayanlardan daha düşük olduğunu göstermektedir. Ancak kahvaltıda ne yemeniz gerektiğine doktorunuzla konuşarak karar vermeniz iyi olacaktır.

Akşam yemeğinden sonra yürüyüşe çıkın: Akşam yemeğinden sonra yürüyüşe çıkmak herkesin edinmesi gereken sağlıklı bir alışkanlık olsa da özellikle diyabetiniz varsa yemekten aldığınız ekstra glikozu yakmanız açısından akşam yürüyüşü faydalı olacaktır.

Tokluk kan şekeri seviyesini kimlerin kontrol etmesi gerekir?

Tokluk kan şekerinizi ne sıklıkla ölçmeniz gerektiği durumunuza ve kan şekerinizi kontrol etme amacınıza göre farklılık gösterir. Bu nedenle ne sıklıkla test yapmanız gerektiğine doktorunuzla konuşarak karar vermelisiniz.

Aşağıda yer alan kişilerin kan şekeri seviyelerini sıklıkla kontrol etmeleri gerekebilir:

• Gestasyonel diyabeti olan gebe kadınlar
• Tip 1 ya da tip 2 diyabet hastası olup gebe olan kadınlar
• Yeni insülin ya da insülin dozajı deneyecek olan kişiler
• Kontrol altında tutulması zor olan diyabeti olan kişiler
• Yüksek tokluk kan şekeri geçmişi bulunan kişiler
• Birden fazla ilaç kullananlar ve yüksek ya da düşük kan şekeri açısından risk altında olanlar

Kandaki glikoz seviyeleri gün içinde ve haftalar içinde değişiklik gösterebilmektedir. Bu nedenle düzenli aralıklarla kan şekerini kontrol etmeniz ve doktorunuza doğru bilgiler sağlamanız önemlidir.

Tokluk Kan Şekeri Hakkında Bilmeniz Gereken Diğer Şeyler

Kandaki şeker seviyesi yemek yemeye başladıktan yaklaşık 10 dakika sonra yükselmeye başlar ve 2 saat sonra en tepe noktaya ulaşır. 2 ila 3 saat içinde ise yemekten önceki seviyelere geri döner.

Tokluk kan şekeri sadece ne yediğinize bağlı olarak değişiklik göstermez. Bunun yanı sıra ne kadar hareketli olduğunuz, insülin duyarlılığı, yemeğin midenize ne kadar hızlı hareket ettiği gibi şeylerden de etkilenir. Tip 2 diyabeti olan kişilerin tokluk kan şekeri seviyelerini 180 mg/dL’nin altında tutmaları gerekir.