Servikal serklaj, yani rahim ağzına dikiş atılması rahim ağzı yeterince güçlü olmayan kadınlarda gebelik sırasında serviksi güçlendirmek için sütür veya sentetik bant kullanılarak yapılan çeşitli prosedürleri içerir. Rahim ağzı rahmin vajinaya açılan alt kısmıdır. Servikal serklaj, vajina (transvajinal servikal serklaj) veya daha az sıklıkla karın içinden (transabdominal servikal serklaj) yapılabilir.

Kadının serviksi gebeliğin başından doğum zamanına kadar dayanacak kadar güçlü değilse, gebelikte çok erken kasılabilir ya da doğum zamanından önce açılırsa erken doğum yapma riski çok yüksektir. Erken doğum, sorun yaratacak kadar erken bir dönemde belirtilerini gösterirse, bunu önlemek için doktor rahim ağzı serklajı önerebilir. Bu bakımdan servikal serklaj, kadının servikste meydana gelen bu erken belirtileri önlemek ve böylece erken doğum eylemini durdurmak için uygulanmaktadır. Ancak servikal serklaj herkes için uygun değildir. Ciddi yan etkilere neden olabilir ve her zamanda işe yaramayabilir. Yeterince güçlü olmayan bir servikse yerleştirilmiş serklajı olan bazı kadınlar nadiren de olsa erken doğum eylemi yaşayabilir. Servikal serklaj risklerini ve işlemin anneye ve bebeğe fayda sağlayıp sağlayamayacağını anlamak için doktorun ayrıntılı olarak bilgilendirmesi gerekir.

Servikal serklaj nedir?

Servikal yetersizlik tedavisi olarak uygulanan servikal serklaj adı verilen işlem, serviksin gebelik sırasında kapalı olarak dikildiği cerrahi bir prosedürdür. Bu sayede rahim ağzı yetersizliğinden kaynaklanabilecek riskler önlenmeye çalışılır.

Servikal serklaj neden tercih edilir?

Hamilelikten önce, her kadında rahim ağzı kapalı, uzun ve sıkıdır. Hamilelik sırasında rahim boynu yavaş yavaş yumuşar, uzunluğu azalır ve doğum için hazırlanırken açılır. Ancak yetersiz veya kısa bir servikse sahip olan kadınlarda, serviks olması gereken zamandan çok daha erken açılabilir. Sonuç olarak, hamilelik kaybı yaşanabilir veya erken doğum olabilir. Bu bakımdan kadının rahim ağzı büyüyen gebelik baskısı altında açılma riski altındaysa, servikal serklaj prosedürü kullanılabilir.

Zayıf bir serviks aşağıdakilerin sonucu olabilir:

• Daha önceden gebeliğin ikinci üç aylık döneminde (4. – 6. aylarda) düşük yapmış olmak,
• Daha önceden bir “koni biyolojisi” veya “LEEP” prosedürü olması,
• Yapılan kürtaj sebebiyle serviksin hasar görmüş olması

Kimlere servikal serklaj önerilmez?

• Aktif vajinal kanaması olanlara,
• Aktif erken doğumu olanlara,
• Bir intrauterin enfeksiyon durumunda,
• Preterm erken membran rüptürü (hamilelik sırasında bebeği çevreleyen ve yastıklayan sıvı dolu membranın (amniyotik kese) hamileliğin 37. haftasından önce sızması veya akması) durumunda,
• Çoğul gebeliklerde,
• Yaşamla uyumsuz bir fetal anomali durumunda,
• Erimiş fetal membran (amniyotik kesenin serviksin açıklığından dışarı çıktığı bir durum) vakalarında servikal serklaj önerilmez.

Servikal serklaj ne zaman yapılır?

Servikal serklaj işlemi için en uygun zaman gebeliğin üçüncü ayıdır (12 -14 haftalar arası). Servikal serklaj ideal olarak, gebeliğin 12. ve 14. haftaları arasında yapılmakla birlikte, eğer bir pelvik muayene veya ultrason muayenesinde serviksin açılmaya başladığı tespit edilirse, servikal serklaj gebeliğin 23 haftasına kadar yapılabilir. Amniyotik kesenin yırtılması ve erken doğumun tetiklenmesi riski nedeniyle tipik olarak gebeliğin 24. haftasından sonra servikal serklajdan kaçınılır.

Bazı kadınlar için gebelikten sonra bir servikal serklaj işlemi gerekebilir. Sonradan ortaya çıkan bir serklaj olarak bilen bu durum serviksin açılması veya kısaltılması gibi değişiklikler başladıktan sonra gerekir. Bir kadın için sonradan ortaya çıkan bir serklaj gerekirse ve yapılırsa gelecekteki hamileliklerde büyük olasılıkla bir servikal serklaj yapılacaktır. Kadının serviksindeki değişiklikler gebeliğin çok ileri döneminde ortaya çıkmış, tespit edilmişse veya serviks önemli ölçüde açılmışsa, kadına yatak istirahati önerilir.

Servikal serklajın faydaları nelerdir?

Servikal serklaj işlemi, kadının servikal yetersizlik yaşaması durumunda düşük veya erken doğum riskini ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. servikal serklaj, vakaların % 85 – % 90’ında başarılı sonuç vermektedir. Bu işlem, gerçek bir servikal yetersizlik olduğunda etkilidir. Ancak çoğu kadında servikal yetersizlik tanısı çok zor konur, bazen de yanlış konabilir. Bu bakımdan yalnızca anormal veya “yetersiz” serviksi olan kadınlara serklaj uygulanabilir. Bazı vakalarda ise serklaj yapılmasına rağmen başka problemler doğumun çok erken başlamasına neden olabilir ve sorun önlenemeyebilir. Serklaj yapılan kadınların, enfeksiyon ve preterm doğum gibi diğer komplikasyonlar için rutin olarak çok yakından kontrol edilmesi gerekir.

Servikal serklaj öncesinde neler yapılması gerekir?

• Kadının tıbbi geçmişi incelenmeli,
• Yüksek riskli gebelikler alanında uzmanlaşmış bir doktor tarafından transvaginal ultrason da dahil olmak üzere serviks kapsamlı şekilde muayene edilmeli,
• Servikal serklaj işlemi için doktor ağrı kontrol seçeneklerini gözden geçirmeli,
• İşlem öncesinde doktor, bebeğin yaşamsal belirtilerini kontrol etmek ve herhangi bir büyük doğum kusurlarını ekarte etmek için bir ultrason muayenesi yapmalı,
• Doktor, rahim ağzı salgılarından bir parça alabilir veya amniyosentez yapabilir. Bu sayede enfeksiyon kontrolü yapılabilir ve enfeksiyon tespit edilirse serklaj yapılmaz.

Servikal serklaj işleminden sonra neler olur?

• Cerrahi bir işlemdir ve özen gerektirir.
• Kadının hastanede birkaç saat veya bir gece prematüre kasılmalar veya doğum gözlemi için kalması gerekebilir.
• İşlemden hemen sonra hafif kanama ve hafif kramplar olabilir ve bunların birkaç gün içinde durması beklenir.
• Gebeliğin geri kalanı için devam edebilecek yoğun kıvamlı bir vajinal akıntı olabilir.
• Olası enfeksiyonları veya erken doğum riskini önlemek için ilaç almak gerekebilir.
• İşlemden sonraki 2 -3 gün boyunca evde dinlenmek önerilir. Bu süreçte gereksiz fiziksel aktivitelerden ve ağır kaldırmaktan kaçınmak önerilir.
• İşlemden bir hafta öncesinden başlanarak işlemden bir hafta sonrasına kadar cinsel ilişkiden kaçınmak önerilir.
• Servikal serklaj dikişleri genellikle gebeliğin 37. haftasında çıkarılır. Ancak beklenmedik bir şekilde daha önceki haftalarda kadının suyu gelirse veya kasılmalar başlarsa dikişler daha erken de çıkartılabilir. Dikişler çoğunlukla klinikte ya da muayenehanede herhangi bir sorun yaşamadan çıkarılabilir.
• İşlem pap smeara benzer bir işlemdir ve onun gibi kısa sürelidir.
• İşlemden sonra hafif vajinal kanama olabilir.

Servikal serklaj riskleri nelerdir?

Servikal serklaj işleminde ciddi bir risk ortaya çıkması genellikle beklenmez. Günümüzde doktorlar, servikal serklajın olası risklerini ortadan kaldırabilen önlemleri alabilmekteler ve uzmanlar bu işlemin hayat kurtarıcı bir prosedür olduğu konusunda hemfikirler. Ancak çok sık olmasa da aşağıdaki riskler mevcuttur:

• Prematüre kasılmalar,
• Serviksin doğum sırasında olması gerektiği gibi genişleyememesi (servikal distosi),
• Servikal enfeksiyon olması,
• Serklaj çıkarılmadan önce doğumun başlamasıyla servikal laserasyon,
• İşlem öncesinde uygulanan genel anestezi ile ilişkili mide bulantısı ve kusma gibi bazı riskler,
• Dikişlerin yer değiştirmesi,
• Genel anesteziden kaynaklanabilen alerjik riskler

Servikal serklaj yapıldıktan sonra hangi durumlarda doktora başvurmak gerekir?

• Devam eden kasılmalar veya kramplar,
• 2 günde geçmeyen ve aşağı doğru inen karın ağrısı ya da sırt ağrısı,
• Vajinal kanama olması ve geçmemesi,
• 37.8 derecenin üzerinde bir yüksek ateş veya titreme,
• Devam eden mide bulantısı ve kusma,
• Pis kokulu ve yoğun vajinal akıntı,
• Suyun doğum zamanından önce gelmesi gibi durumlarda vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.