PMS, Premenstrüel Sendrom veya diğer adıyla Adet Öncesi Sendromu, çok çeşitli işaret ve belirtileri olan ve bunlar arasında ruh hali dalgalanmaları, memelerde gerginlik, yeme isteği, bitkinlik, sinirlilik ve depresyon gibi belirtilerin de bulunduğu bir sendrom olarak karşımıza çıkmaktadır. Adet gören her dört kadından üçünün bir tür adet öncesi sendrom deneyimlemiş olduğu belirtiliyor.
Belirtiler genelde tahmin edilebilir bir düzen içerisinde ortaya çıkma eğilimindeler. Ancak sendrom içerisinde yaşadığınız fiziksel ve duygusal değişimler sadece çok az fark edilebilir düzeyden çok yoğun düzeye kadar değişim gösterebileceklerdir.
Fakat yine de bu problemlerin yaşamınızı kontrol etmesine izin vermeyin. Tedaviler ve yaşam tarzı düzenlemeleri PMS’in işaret ve belirtilerini azaltmanıza veya yönetmenize yardımcı olabilirler.
Adet Öncesi Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Sendromun potansiyel işaret ve belirtiler listesi uzundur ancak çoğu kadın bu problemlerin sadece bir kaç tanesini yaşar.
Duygusal ve Davranışsal İşaret ve Belirtiler
- Gerilim ve anksiyete
- Depresif ruh hali
- Ağlama nöbetleri
- Ruh hali dalgalanmaları, gerginlik ve sinir
- İştah değişimleri ve aşerme
- Uykuya dalmakta zorlanma
- Sosyal olarak içe kapanma
- Konsantrasyon problemleri
- Libido değişimleri
Fiziksel İşaret ve Belirtiler
- Eklem ve kas ağrısı
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Sıvı birikimi kaynaklı kilo alımı
- Karında şişkinlik
- Memelerde gerginlik
- Sivilcelenme
- Kabızlık veya ishal
- Alkol intoleransı
Bazıları için fiziksel ağrılar ve duygusal stres, günlük yaşamlarını etkileyecek kadar fazladır. Belirtilerin şiddetinden bağımsız olarak bu işaret ve belirtiler genellikle pek çok kadında adet akıntısının başlamasından sonra dört gün içerisinde geçer.
Ancak premenstrüel sendroma sahip olan kadınların bir kısmında bu engelleyici belirtiler bir ay kadar sürebilirler. Bu tür bir PMS’e premenstrüel disforik bozukluk, yani PMDD adı verilir.
PMDD’nin işaret ve belirtileri arasında depresyon, ruh hali dalgalanmaları, kızgınlık, anksiyete, tükenmiş hissetme, konsantrasyon zorluğu, sinirlilik ve gerilim bulunuyor.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Eğer adet öncesi sendromu belirtilerinizi yaşam tarzı değişimleri ile yönetme imkanınız olmadıysa ve sendrom günlük yaşamınızı ve sağlığınızı etkiliyorsa, doktorunuza görünün.
Sebepleri Nelerdir?
Adet öncesi sendroma tam olarak neyin sebep olduğu bilinmiyor ancak bazı faktörler rahatsızlığa katkıda bulunuyor olabilirler:
- Hormonlardaki dönemsel değişimler: PMS’in işaret ve belirtileri hormonal dalgalanmalar ile değişebilirler ve gebelik, menopoz gibi dönemlerde ortadan kalkabilirler.
- Beyindeki kimyasal değişimler: Serotonin adı verilen beyin kimyasalının düzeyindeki değişimler ruh hali üzerinde temel bir rol oynarlar ve bunlar PMS belirtilerini tetikleyebilirler. Serotoninin yetersiz düzeyde olması adet öncesi depresyona katkı sağlayabilir ve ayrıca yorgunluk, yeme isteği ve uyku problemlerinin de kaynağı olabilir.
- Depresyon: Yoğun bir PMS’e sahip olan bazı kadınlarda teşhis edilmemiş depresyon bulunabilir ancak tüm bu belirtilere sadece depresyon sebep olmaz.
Teşhis Süreci
Adet öncesi sendromun teşhisini doğrudan sağlayacak özel bulgu ve laboratuvar testleri yok. Doktorunuz öngörülen adet döngünüzün içerisinde PMS’e uygun olabilecek belli belirtileri tespit ederek ilerleyebilir.
Bir adet öncesi düzen oluşturmaya yardımcı olmak için doktorunuz işaret ve belirtileri bir takvim ve günlük üzerinde en az iki döngü boyunca tutmanızı talep edebilir. Yani PMS belirtilerini gördüğünüz ilk gün ve ortadan kalktığı güne kadar kayıt tutmanız gerekir. Ayrıca adet başlangıç ve bitişlerinizi de işaretlemeniz gerekir.
Bazı rahatsızlıklar adet öncesi sendromunun belirtilerini taklit edebilirler. Bunlar arasında kronik yorgunluk sendromu, tiroid bozuklukları, ruh hali bozuklukları gibi farklı rahatsızlıklar bulunuyorlar. Doktorunuz tiroid fonksiyon testi veya ruh hali tarama testi gibi testler talep ederek daha iyi bir teşhis koymak isteyebilir.
Tedavi Süreci
Pek çok kadın için yaşam tarzı değişimleri adet öncesi sendromunu hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak belirtilerinizin şiddetine bağlı olarak doktor bir veya daha fazla ilaç da yazabilir.
İlaçların verimliliği kadından kadına değişir. En yaygın yazılan ilaçlar şöyle:
- Antidepresanlar: SSRI’ların ruh halindeki dalgalanmaları başarıyla sakinleştirdikleri görülüyor. Bu ilaçlar PMS ve PMDD için ilk kullanılan tedavi seçenekleri arasındadırlar. Genelde günlük olarak alınırlar. Ancak bazı kadınlarda bunların sadece adet başlamadan önce iki hafta boyunca alınmaları önerilebilir.
- Non-steroidal anti-inflamatuvar ilaçlar: Bu ilaçlar adet döneminden biraz önce alınırlar, sancı ve memelerdeki rahatsızlıkları hafifletebilirler.
- Diüretikler: Kilo alımını, şişkinliği ve şişmeyi önleme konusunda tuz alımını sınırlandırmak ve spor yapmak yeterli olmadığında, idrar söktürücü ilaçlar fazla sıvıların böbreklerinizden atılmasına yardımcı olabilirler.
- Hormonal doğum kontrol ilaçları: Bu ilaçlar yumurtlamayı durdururlar ve bu nedenle PMS belirtilerinin rahatlamasına yardımcı olabilirler.
