Kadın olmak, başlı başına pek çok sorunla başa çıkmak için bir sebep gibidir. Çünkü en başta, en doğal oluşum olan bir bebek sahibi olma süreci çok çetrefilli ve sorunlara gebe bir dönemdir. Hamilelik planlandığı süreçte gerçekleşmeyebilir, gebelik sürecinde zorluklar yaşanabilir, sağlıklı bir doğum olsa da emzirme döneminin nasıl geçeceği de önemlidir. Çünkü doğumdan sonra da dikkat edilmesi gereken, anne adayının yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilecek pek çok husus bulunuyor. Örneğin “mastit” lohusalık sürecindeki yeni annenleri çok zorlayan, zamanında müdahale edilmezse emzirmeyi kesmeye sebep olabilecek bir sorundur.

Mastit nedir?

Mastit, meme dokusu inflamasyonudur ve buna bazen enfeksiyon da eşlik edebilir. Lohusa kadın yeterince sık ve düzenli şekilde emzirdiği halde memede ağrı, şişkinlik, aşırı sıcaklık ve kızarma hisseder. Bununla birlikte ateşi çıkabilir veya sebepsiz bir üşüme hissedebilir. Özellikle de emzirirken hissedilen ağrı anneye çok sıkıntı yapar. Genellikle lohusalık döneminde meme iltihabı olarak ortaya çıkan mastit emziren anneleri çok ciddi şekilde etkiler. Ancak çok yaygın olmasa da emzirmeyen kadınlarda ve erkeklerde de mastit görülebilir. Yine aynı semptomlar ve şikayetler vardır. Lohusa dönemi, herhangi bir sorun olmasa da kadın için yeterince zor bir süreçtir. Ancak meme iltihabı olması durumunda anne kendisini çok kötü hisseder ve bebeğin bakımını tek başına yapamayacak hale gelebilir. Hatta zamanında doğru müdahale yapılmayan mastit sorununda anneler bebeği olması gereken zamandan çok daha erken dönemde sütten kesmek zorunda kalabilir. Ancak hem çok ağrılı bir sorun olması hem de tedavisinin antibiyotik kullanımını gerektirmesi göz ardı edilerek anneler bebeği emzirmeye devam etmeliler. Çünkü emzirmeye devam etmek hem anne hem de bebek için daha iyi olacaktır. Ayrıca daha lohusalık döneminde emzirmeye herhangi bir sebeple ara vermek, bebeğin bir daha emmemesine sebep olabileceği için risklidir.

Mastit belirtileri nelerdir?

• Memede aniden oluşan hassasiyet,
• Memeye dokunduğunda hissedilen normal dışı sıcaklık,
• Memede emzirdikten sonra bile geçmeyen şişkinlik, gerginlik,
• Meme dokusunun kalınlaşması,
• Memede kitle hissedilmesi,
• Bir türlü geçmeyen ağrı,
• Emzirirken ağrı veya yanma hissi,
• Meme derisinde gözle görülür kızarıklık,
• Tüm vücutta genel bir halsizlik ve hastalık hissi,
• Yüksek ateş

Mastit şüphesinde ne zaman doktora gidilmeli?

Lohusalık dönemi içinde annenin hissettiği her sorun, her sıkıntı doktora başvurmayı gerektirecek kadar ciddi olabilir. Emzirmeyi zorlaştıran ve şiddetli ağrıya sebep olan mastit durumunda ise vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekiyor. Bu bağlamda kadın memelerinde normal dışı bir şeyler hissettiğinde doktora gitmelidir.

Mastit neden olur?

Mastitin oluşmasındaki temek sebep memenin içinde süt kalmış olması, biriken sütün tamamının bebeğe verilememiş olmasıdır. Bununla birlikte süt kanallarının tıkanması ve memeye bakteri girmesi de mastite sebep olabilir.

• Süt kanalının tıkanması

Bir emzirme seansında memenin tamamen boşalmaması durumunda, süt kanallarından bir tanesi tıkanabilir. Böyle bir tıkanma da sütün geriye dönmesine sebep olarak meme iltihabına yol açabilir.

• Memeye bakteri girmesi

Meme derisinin yüzeyindeki ve bebeğin ağzındaki bakteriler, nadiren de olsa ciltteki çatlaklardan veya meme ucundan meme kanallarına girebilir. Bu durumda memede bulunan süt de bakteriler için bir beslenme alanı olur ve bakteriler çoğalarak iltihaba neden olabilir.

Mastit için risk faktörleri nelerdir?

• Daha önceki lohusalık dönemlerinde emzirme kaynaklı mastit geçirmiş olmak,
• Meme uçlarında yara ve çatlaklar olması,
• Çok dar, sıkı sutyen giymek,
• Memelere baskı yapacak giysi giymek ya da memeleri sıkacak bir durum olması,
• Çok ağır çanta taşımak,
• Yanlış şekilde emzirme sebebiyle memenin tamamen boşalmaması,
• Aşırı yorgun ve stresli bir süreçte olmak,
• Sağlıksız ve yetersiz beslenmek,
• Lohusalık döneminde sigara içmek.

Mastit komplikasyonları nelerdir?

Süt kanallarının tıkanmasından kaynaklanan veya doğru tedavi edilmeyen mastit, meme içinde iltihap birikmesine sebep olur. Zamanında doğru şekilde tedavi edilmeyen vakalarda oluşan apseyi genellikle ameliyatla almak gerekir. Bu tür bir komplikasyondan kaçınmak için de meme iltihabının belirti ve işaretleri başladığında vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.

Mastit önlenebilir mi?

Mastit; genel olarak yanlış emzirme, süt kanallarının tıkanmasına sebep olan bir durum olması ve memeye bakteri girmesinden kaynaklı olarak oluşmaktadır. Bu sebeple de mastite neden olan faktörleri ortadan kaldırarak mastiti önlemek mümkün olabilir. Bunun için mastit ve diğer komplikasyonları önlemek amacıyla doğum öncesinde bir emzirme uzmanı ile görüşmek doğru olabilir. Emzirme uzmanı yeni anneye doğru emzirme tekniklerini öğretebilir, bu sürecin mümkün olan en sorunsuz şekilde atlatılabilmesi için çok önemli tavsiye ve ipuçları verebilir. Bu bağlamda mastit riskini azaltmak aşağıdaki hususlara dikkat etmek önerilir.

• Bir emzirme seansında o memedeki süt tamamen bitirilmelidir.
• Bebek diğer memeye geçmeden önce bir tanesini bitirmelidir.
• Her iki meme de aynı pozisyonda emzirilmemeli, bir memeden diğerine geçerken pozisyon değiştirilmelidir.
• Emerken bebeğin memeyi doğru şekilde yakalayabilmesi için yardımcı olunmalı.
• Sigara içenler emzirme döneminde sigaradan uzak durmalılar.

Mastit nasıl teşhis edilir?

Meme iltihabı sebebiyle doktora başvurulduğunda doktor; memedeki şişkinliği ve varsa kızarıklığı gördüğünde mastit olduğunu anlar, fiziki muayene yapar ve şikayetleri sorar. Bununla birlikte özellikle de çok ağır bir enfeksiyon varsa annenin sütünden bir miktar alarak anneye en uygun antibiyotiğin bulunmasını sağlayabilir.

Mastit çok nadiren de olsa meme kanserinin nadir görülen bir türü olan inflamatuvar meme kanseri ile karıştırılabilir. Çünkü her ikisinde de memede belirgin bir kızarma ve şişkinlik vardır. Bu tür bir şüphede doktor mamogram ve ultrason yapılmasını isteyebilir. Kadının antibiyotik tedavisini önerildiği şekilde almasına rağmen şikayetler devam ediyorsa, meme kanserinden şüphe edilebilir ve bunun için de biyopsi istenebilir.

Mastit nasıl tedavi edilir?

• Antibiyotikler

Mastit tedavisinde en sık olarak antibiyotiklerden faydalanılır. Enfeksiyon olması durumunda genelde 10 gün kullanılması gereken antibiyotik tedavisi yeterli olur. Bu süreçte ilaçlar önerildiği dozda ve sıklıkta kullanılırsa hastalığı tekrar etme riski azalır. Antibiyotiklerin düzenli kullanımına rağmen mastit sorunu geçmezse doktora gitmek gerekir.

• Ağrı kesiciler

Mastit, ağrı ve sızı yapan bir sorun olduğu için doktor ağrı kesici önerebilir. Bunlar da emzirme döneminde kullanımında sakınca olmayan ağrı kesicilerdir.

Mastit tedavisine yardımcı olacak öneriler

• Mastit ağrılı bir sorundur ve bu süreçte emzirmeye devam etmek ağrının hafiflemesine ve memedeki enfeksiyonun temizlenmesine yardımcı olabilir. Mastit emzirmeye engel değildir ve anne sütünü etkilemez. Eğer bu süreçte emzirme bir anda bırakılırsa şikayetler daha kötü hale gelebilir.
• Emzirmeden önce memenin fazla dolması beklenmemeli, süt gelince emzirilmeli.
• Bebeğin memeyi doğru kavrayabildiğinden emin olunmalı.
• Emzirmeyi kolaylaştırmak için memeye masaj yapmak faydalı olabilir.
• Emzirirken meme tamamen boşalmalı, bunda zorluk yaşayanlar emzirmeye başlamadan önce hafif sıcak bir havlu ile memeyi ısıtabilir.
• Emzirmeye ilk olarak mastitli meme ile başlanmalı.
• Emzirme pozisyonları sık sık değiştirilmeli.
• Emzirme bittikten sonra memeye soğuk kompres veya buz uygulanmalı.
• Memeyi destekleyen sutyen kullanılmalı.
• Daha sık dinlenmeli ve stresten uzak durulmalı.