Uzmanlara göre, hamile kadınların %10’una preekalampsi, yani gebelik zehirlenmesi teşhisi konulmaktadır. Ancak, iyi haber şu ki; erken teşhis ederek sağlıklı bir hamilelik geçirebilirsiniz. Bu yazıda, durumun sizi ve bebeğinizi nasıl etkileyebileceğinden bahsedeceğiz…
Gebelik Zehirlenmesi Nedir?
Gebelik zehirlenmesi, genellikle hamileliğin 20.haftasından sonra gelişen; ellerde ve yüzde şiddetli şişlik ve yüksek tansiyon ile kendini gösteren bir hastalıktır. Hamile kadınların yaklaşık %8-10’u gebelik zehirlenmesi ile karşılaşır. Çoğu vaka sorunsuz bir şekilde düzelir. Ancak, tedavi edilmediğinde hem anne hem de bebek için tehlikeli olabilir.
Yönetilmeyen gebelik zehirlenmesi, anne karnında gelişmekte olan bir bebeğin yeterli miktarda oksijen ve kan almasını engelleyebilir, anne adayının böbrek ve karaciğerine zarar verebilir, nadir durumlarda da karaciğerde hasar ve diğer komplikasyonlara neden olabilir.
Neyse ki, gebelik zehirlenmesi çoğunlukla erken teşhis edilir. Düzenli olarak tıbbi bakım alan hamile bir kadın, durumu başarıyla yönetebilir. Hızlı ve doğru tedavi ile, pozitif bir gebelik sonucuna sahip olma şansı diğer kadınlar ile aynıdır.
Gebelik Zehirlenmesi Nedenleri
Gebelik zehirlenmesi ile ilgili çok çeşitli teoriler olsa da, kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir:
- Genetik faktörler
Bazı araştırmalarda, genetik faktörlerin gebelik zehirlenmesine yatkın hale getiren faktörlerden biri olabileceği görülmüştür. Dolayısıyla, sizin ya da eşinizin annesinde gebelik zehirlenmesi öyküsü varsa, riskiniz daha yüksek olabilir.
- Kan damarı hasarı
Bazı kadınlarda, hamilelik sırasında kan damarları genişlemek yerine daralabilir. Bu bozukluğun bir sonucu olarak, karaciğer ve böbrek gibi organlara kan sağlanması gebelik zehirlenmesine neden olabilir. Hamilelikte böyle bir durumla karşılaşan kadınlar, hayatlarının ilerleyen dönemlerinde daha fazla kalp hastalığı riski altındadır.
- Diş eti hastalıkları
Diş eti hastalıkları olan hamile kadınların gebelik zehirlenmesi riski, sağlıklı diş etlerine sahip kadınlardan iki kat daha fazladır. Diş eti hastalıklarına neden olan enfeksiyonlar, plasentaya giderek gebelik zehirlenmesine neden olabilecek kimyasallar üretilmesine neden olabilir.
- Bağışıklık tepkisi
Vücudunuz, yabancı bir davetsiz misafir olarak bebeğinize karşı bir bağışıklık tepkisi geliştirebilir. Bu hassasiyet, annenin vücudunda kanına ve damarlarına zarar verebilecek bir reaksiyona neden olur. Anne ve babanın genetik belirteçlerinin benzerliği arttıkça, bu tepkinin oluşma riski de artmaktadır.
Gebelik Zehirlenmesi Risk Faktörleri
İlk gebeliklerde daha yaygın olarak görülür. Ayrıca, aşağıdaki faktörler ile de ilişkilendirilmiştir:
- Şeker hastalığı
- Yüksek tansiyon ve böbrek hastalığı öyküsü
- Obezite
- Bağışıklık sistemi bozuklukları
- PKOS hastalığı
- Trombofili
- Tüp bebek ile elde edilen gebelik
- İkiz ya da daha fazla gebelik
- 40 yaşın üzerinde gebelik
- Gebelik tansiyonu
- Magnezyum, C ve E vitaminleri eksikliği
- Gebeliğin ilk 26 haftasında D vitamini eksikliği
Hamileliklerinizden birinde gebelik zehirlenmesi teşhisi konulduysa, daha sonraki hamileliklerinizde gelişme şansı da yükselir.
Gebelik Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Her doktor muayenesinde, doktorunuz aşağıdaki semptomları kontrol etmelidir:
- Aşırı yemek yemekten bağımsız ani kilo alımı
- Ayak bileklerinde geçmeyen ödem
- Şiddetli baş ağrısı
- Çift görme ya da bulanık görme gibi görme değişiklikleri
- Üst karın bölgesinde karın ağrısı
- Yüksek tansiyon
- Kalp atış hızında artış
- İdrar renginde koyuluk
- Anormal böbrek fonksiyonları
Bu belirtilerin çoğu, tamamen sağlıklı bir hamilelikte de olabilir ve tek başına gebelik zehirlenmesi belirtisi değildir. Bu nedenle, gerçek teşhisin konulması için doktorunuzu düzenli olarak görmeniz çok önemlidir.
Nasıl Teşhis Konulur?
Doğum öncesi dönemde düzenli doktor muayeneleri, gebelik zehirlenmesini erken dönemde teşhis etmenin en iyi yoludur. Yukarıdaki belirtilere karşı farkında olmak ve fark etmeniz durumunda doktorunuzu bilgilendirmek, erken teşhise yardımcı olur. Özellikle, hamilelik öncesi yüksek tansiyon sorununuz varsa, mutlaka takip etmelisiniz.
Doktorunuz gebelik zehirlenmesinden şüphelenirse; idrarda protein, anormal derecede yüksek karaciğer enzimleri veya 100.000’den az trombosit sayısı olup olmadığını belirleyen bir teşhis için sizden kan ve idrar testleri isteyecektir.
Tedavi Edilmediğinde Ne Olur?
Doğru yönetilmeyen bir gebelik zehirlenmesi;
- Nöbet geçirmenize neden olabilir
- HELLP Sendoromu
- Erken doğum
- Rahim içi büyüme kısıtlaması
- Plasentanın rahim duvarından erken ayrılması
- Karaciğer ve böbrek hasarı
Gebelik zehirlenmesi ile karşı karşıya olmak; hayatınızın ilerleyen dönemlerinde sizi daha yüksek bir kalp krizi, felç ve yüksek tansiyon riski altına sokar. Ayrıca, daha sonraki yıllarda metabolik hastalık riski 6.5 kat artabilir. Ancak, düzenli olarak doktorunuzu ziyaret ettiğiniz sürece, kolayca tedavi olabilirsiniz. Bu da, sağlıklı bir hamilelik ve doğum şansınızın, tansiyonu normal olan bir kadınla aynı olacağı anlamına gelir.
Gebelik Zehirlenmesi Önlenebilir Mi? Neler Yapılabilir?
Diğer gebelik komplikasyonlarında olduğu gibi; gebelik zehirlenmesini önlemenin en iyi yolu, tüm doktor muayenelerine düzenli olarak gitmektir. Riski azaltmak için yapabileceğiniz diğer şeyler ise:
- Sağlıklı beslenin
Bol miktarda yüksek lifli meyve ve sebze, tam tahıllar, az yağlı protein ve süt ürünleri tüketerek kalori alımını takip etmek anlamına gelir.
- Egzersiz yapın
Günde 30 dakika, hafif tempolu yürüyüşler gibi orta düzeyde aktiviteler yapabilirsiniz.
- Sağlıklı bir kiloyu koruyun
Hamilelikte önerilen miktarlarda kilo almak, hem siz hem de bebeğiniz için, gebelik zehirlenmesi riskini azaltmak gibi çok çeşitli faydalara sahiptir.
- Ağız hijyenine dikkat etin
Diş ve diş eti hastalığı öyküsü olan kadınlar, daha fazla risk altındadır. Bu nedenle, hamilelikte düzenli olarak diş fırçalamak, diş ipi kullanmak ve düzenli aralıklarla diş hekimini ziyaret etmek önemlidir.
- Takviyelerinizi kullanın
Bazı araştırmalarda, D vitamini eksikliğinin riski arttırdığını göstermektedir. Güneş ışığına ek olarak; yağlı balıklar da iyi birer D vitamini kaynağıdır. Doktorunuzla konuşarak, D vitamini ve diğer vitaminlerin takviyeleri hakkında bilgi alabilirsiniz.
Ayrıca aşağıdakiler de önemlidir:
- Her gün 6-8 bardak su için
- Kızarmış ve işlenmiş yiyeceklerden kaçının
- Tuz tüketimini sınırlandırın
- Alkol ve kafein alımından kaçının
- Ayaklarınızı günde birkaç kez yüksekte tutun
- Doktorunuzun önerdiği takviye ve ilaçları koruyun
Tüm bunlar, sağlıklı bir kan basıncını ve gebelik zehirlenmesi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.