Endoskopi; cerrahi bir işlem olmadan sindirim sistemini incelemeye olanak veren bir tıbbi teknolojidir. Hastanın ağzından girilerek gerçekleştirilen bir işlem olan endoskopi, doktorun vücuttaki iç organları ve damarları görüntülemek ve gerekli değerlendirmeleri yapmak için özel araçlar kullandığı bir prosedürdür. Endoskopide, vücutta büyük bir kesi yapılmadan sorunlar tespit edilebilir, organ incelenmesi gerçekleşir. Endoskopi ile; yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağındaki rahatsızlıklar teşhis ve tedavi edilebilir. Endoskop, ucunda kamera ve ışık bulunan esnek bir tüptür ve bazı vakalarda, biyopsi yapmak için endoskopa özel aletler eklenerek işlem gerçekleştirilir.

Endoskopi neden yapılır?

Doktor, bir organı görsel olarak incelemek için bir endoskopi yapabilir. Endoskopun aydınlatmalı kamerası, doktorun büyük bir kesi olmadan olası sorunları görüntülemesini sağlar.  Vücuttaki bir organın veya belirli bir bölgenin enfekte, hasar görmüş veya kanserli olduğundan şüphe edildiğinde doktor, endoskopik biyopsi talebinde bulunabilir. Endoskopik biyopsi işleminde, küçük bir doku örneğini çıkarmak için bir endoskopta forseps bulunur. Bu şekilde alınan örneğin test edilmesi için bir laboratuvara gönderilir.

Endoskopi işleminden önce doktor; semptomları gözden geçirir, fizik muayene yapar ve bazı kan testleri ister. Bu testler sayesinde doktor, belirtilerin muhtemel sebebini daha doğru bir şekilde anlayabilir. Endoskopi öncesinde yapılan testler, bir endoskopi veya cerrahi olmadan sorunların tedavi edilip edilemeyeceğinin belirlenmesine yardımcı olabilir.

Endoskopi hem teşhis hem de tedavi amaçlı kullanılabilen bir işlemdir.

Tanı amaçlı endoskopi aşağıdaki semptomlarda uygulanır!

• Anormal kanamalar,
• Şiddetli ve uzun süreli karın ağrısı,
• Yutkunma, yutma güçlüğü,
• Yemek borusunun tıkanması,
• Uzun süreli mide bulantısı,
• Uzun süre devam eden ishal ve kabızlık gibi sindirim sorunları,
• Sebebi bilinmeyen ani kilo kaybı,
• Mide ülseri varlığı,
• Çeşitli enfeksiyonlar
• Pankreatit (pankreasın iltihaplanması),
• Safra kesesinde taş olması,
• Tümör varlığı,
• Sindirim sistemindeki farklı rahatsızlıklara sebep olan faktörleri araştırmak için endoskopi tanı amaçlı kullanılabilir.

Biyopsi için endoskopi

Varlığı ve şiddeti konusunda şüphe olan bazı vakalarda biyopsi yapmak için hastalara mide, yemek borusu ve oniki parmak bağırsağından biyopsi yapılmak üzere doku örneği alınabilir. Alınan doku laboratuvarda incelenerek tanı konabilir.

Tedavi amaçlı endoskopi

Endoskopi çoğunlukla teşhis amaçlı uygulanmakla birlikte, bazı vakalarda endoskopi cihazına özel aletler eklenerek tedavi de yapılabilir. Örneğin; yemek borusunda darlık olması durumunda genişletme yapmak, içeride biriken sıvıyı boşaltmak, polipleri kesmek, yabacı bir nesneyi dışarı çıkarmak, kimi zaman da enfekte olmuş safra kesesi gibi küçük organları çıkarmak için endoskopi yapılabilir.

Endoskopi bazı vakalarda ise ultrason gibi diğer işlemlerle birlikte kullanılabilir. “Endoskopik ultrason” (EUS) adı verilen işlem ile endoskopa bir ultrason probu bağlanır. Bu şekilde yemek borusu veya mide duvarı görüntülenir ve pankreas gibi ulaşılması zor organlar daha kolay ve detaylı bir şekilde görüntülenir.

Endoskopiden önce neler olur?

Endoskopi yapılması kararı verilen hastaya doktor, işlem öncesinde nasıl hazırlanacağı konusunda detaylı talimatlar verir. Bu bağlamda sindirim sisteminin temizlenmesi için hastaya prosedürden önceki gece kullanmak üzere müshil veya lavman verebilir. Bu işlem, anüs aracılığıyla gastrointestinal sistemi ilgilendiren prosedürlerde yaygın olarak kullanılır.

Endoskopiden önce, doktor herhangi bir önceki ameliyat da dahil olmak üzere fizik muayene yapar ve hastanın tüm tıbbi geçmişini detaylı bir şekilde gözden geçirir. Hastanın kullandığı reçetesiz satılan ilaçlar ve beslenme takviyeleri dahil olmak üzere, herhangi bir ilaç hakkında bilgi alınır. Bununla birlikte hastanın sahip olduğu alerjiler konusunda da doktor mutlaka bilgilendirilmelidir. Aynı zamanda kanamayı etkileyebilecek bazı ilaçları almayı bırakmak gerekebilir. Ayrıca anestezi kaynaklı olarak işlem sonrası hasta kendini iyi hissetmeyebileceği için prosedürden sonra hastanın yanında mutlaka birileri olmalıdır.

Endoskopi çeşitleri nelerdir?

• Artroskopi: Hastanın eklemlerini incelemek için kullanılır ve cihaz muayene edilen derze yakın küçük bir kesi ile içeri sokulur.
• Bronskopi: Hastanın akciğerlerini incelemek için kullanılır ve cihaz buruna veya ağza sokulur.
• Kolonoskopi: Hastanın genital sistemleri incelemek için kullanılır ve cihaz anüs yoluyla sokulur.
• Sistoskopi: Hastanın mesanesini incelemek için kullanılır ve cihaz idrar yolundan sokulur.
• Enteroskopi: Hastanın ince bağırsağını incelemek için kullanılır ve cihaz ağız veya anüsden sokulur.
• Histeroskopi: Hastanın rahim içi incelemek için kullanılır ve cihaz vajinadan sokulur.
• Laparoskopi: Hastanın karın veya pelvik bölgesini incelemek için kullanılır ve cihaz incelenmek istenen bölgenin yakınında küçük bir kesi ile yerleştirilir.
• Laringoskop: Hastanın ses tellerini veya gırtlağını incelemek için kullanılır ve cihaz ağızdan veya burun deliğinden sokulur.
• Mediastinoskopi: Hastanın akciğerler arasındaki alanı incelemek için kullanılır ve cihaz göğüs kemiğinin üstündeki bir kesiden sokulur.
• Üst gastrointestinal endoskopi: Hastanın özofagusu ve üst bağırsak yolunu incelemek için kullanılır ve cihaz ağzından sokulur.
• Üreteroskopi: Hastanın üreterini incelemek için kullanılır ve cihaz üreterden sokulur.

Endoskopi teknolojisindeki en son teknikler nelerdir?

Yeni teknoloji ürünü olan endoskoplar, daha ayrıntılı görüntüler oluşturmak için yüksek çözünürlüklü görüntüleme kullanmaktadır. Ayrıca yenilikçi tekniklerle endoskopi görüntüleme teknolojisi veya cerrahi prosedürler bir araya getirilir.

• Kapsül endoskopi

Klasik tetkikler kesin tanı için yeterli olmadığında uygun hastalarda kapsül endoskopi işlemi yapılabilir. Bu işlem hastanın içinde küçük bir kamera bulunan hapı yutması ile yapılır. Hasta, yuttuğu kapsülün sindirim kanallarında ilerlemesini hissetmezken, sindirim kanallarında ilerleyen kapsül detaylı tetkik için görüntü verir.

• ERCP

Hastanın safra ve pankreas kanallarındaki sorunları teşhis veya tedavi etmek için X ışınları ve endoskopi birlikte kullanılır.

• Kromoendoskopi

Endoskopi yapılırken bağırsak astarında özel bir leke veya boya kullanılan bir tekniktir. Hastanın bağırsak astarında anormal bir şey varsa bu boya doktorun daha iyi görüntülemesine yardımcı olur.

• Endoskopik Ultrason (EUS)

Endoskopinin ultrason ile birleştirilmesi ile endoskopik ultrason yapılır. Klasik endoskopi ile görünmeyen organlar ve diğer yapılar endoskopik ultrason ile görüntülenebilir.

• Endoskopik Mukozal Rezeksiyon (EMR)

Hastanın sindirim sistemindeki kanserli dokuların alınmasına yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Bu işlemde anormal dokunun altına bir sıvı enjekte etmek için endoskoptan bir iğne geçirilir. Bu sayede kanserli doku diğer katmanlardan ayrılabilir ve daha kolay çıkarılabilir.

• Dar bant görüntüleme (NBI)

Hastanın damarları ve sindirim sisteminin iç astarı olan mukoza arasında daha fazla kontrast oluşturmaya yardımcı olmak için özel bir filtre kullanılır.

Endoskopinin riskleri nelerdir?

Açık ameliyatlarla karşılaştırıldığında kanama ve enfeksiyon riski daha düşüktür. Ancak endoskopi de tıbbi bir prosedür olduğu için kanama, enfeksiyon ve diğer nadir komplikasyonlar gibi bazı riskler de bulunmaktadır. Bu bağlamda endoskopide;

• Göğüste ağrı,
• Organlarınıza zarar verilmesi,
• Yüksek ateş,
• Çok nadiren de olsa endoskopi yapılan alanında kalıcı ağrı,
• Minik bir kesi yeri,
• Kesi alanında şişlik gibi riskler mevcuttur.

Endoskopiden sonra yaşanan olağan dışı durumlar konusunda doktora danışmak en doğrusudur.

Endoskopiden sonra neler olur?

Endoskopi işlemi çoğunlukla ayakta tedavi yöntemidir ve aynı gün hasta evine dönebilir. Doktor, kesiyi dikişlerle kapatır ve prosedürden hemen sonra uygun bir şekilde sarar. Evde nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda doktor, hastayı detaylı şekilde bilgilendirir.