Döllenme işlemi, dişi hücre ile erkek hücrenin birleşmesi ile olur. Dişi eşey hücresi olan yumurta, erkek eşey hücresi sperm tarafından döllenir veya parteno-genetik olarak uyarılır. Dişi eşey hücresi olan yumurta, spermleri kendine çekmek için bazı özel kimyasallar salgılar. Yumurtanın mukopolisakkrit dış bölümünde oluşan kimyasala “fertilizin” adı verilir. Kadındaki her yumurta hücresi kendi türüne uygun fertilizin maddesi salgılar.

Döllenme için, genellikle yumurtlamadan sonraki 36 saat içinde sperm ve yumurtanın buluşması, yani korumasız cinsel ilişki yaşanması gerekir. Korumasız cinsel ilişki ile vajinaya dökülen milyonlarca sperm kadının vajinasından akıp giderken, yine milyonlarca sperm ölürken, her korumasız cinsel ilişki sonucu erkeğin boşalmasıyla yaklaşık 2000 tane sperm vajinada kalabilir. İşte yaklaşık 2000 spermden birisi de yumurtayı dölleyebilir.

Yumurtanın sperm tarafından döllenmesi, cinsel birleşmeden yaklaşık bir saat sonra fallop tüplerinin üst kısmında olur. Bundan sonraki bir kaç günün sonunda hücre her 12 – 15 saatte bir bölünerek fallop tüplerden döl yatağına doğru ilerler. Döllenmiş ve bölünen yumurta böyle rahme ulaştığında yaklaşık 100 tane hücresi bulunur ve rahim duvarının gebelik için hazırlanmış olan yumuşak yüzeyine yerleşir. İşte tam bu anda gebelik gerçekleşmiş olur.

Gebelik nasıl olur?

Gebelik, kadının yumurta hücresi ile erkeğin sperm hücresinin bir araya gelip, yumurtanın döllenmesi ve döllendikten sonra oluşan embriyonun kadının rahmin duvarına yerleşmesi ile gerçekleşmektedir. Kadının adet döngüsüne göre her ay yumurtalıklarından bir yumurta hücresi salınır, bu yumurta hücresi zaman içinde olgunlaşır ve tüplerin içine doğru ilerler. O ay içinde olgunlaşan bu yumurta hücresi sperm tarafından döllenip embriyo oluşmazsa ya da embriyo oluşsa bile rahme tutunamazsa, gebelik oluşmamış olur ve yumurta adet kanaması ile vücut dışına atılır. Fakat korumasız cinsel ilişki ile yumurta hücresi ve sperm hücresi bir araya gelip döllenerek rahim yatağına doğru ilerler ve rahim duvarına tutunabilirse gebelik olur. İşte hamileliğin gerçekleşebilmesi için kadının yumurtlama günleri takip edilmeli, o günler içinde korumasız cinsel ilişkiye girilmelidir. Çünkü hamile kalmaya en uygun günler bu yumurtalama dönemi içindeki günlerdir.

Döllenme hangi aşamalardan oluşur?

• Aşama: Döllenme

Yumurta hücresi ve sperm hücresi birleşir, 23 tanesi spermden, 23’ü de yumurtadan gelen 46 kromozomlu yeni bir hücre meydana gelir.

• Aşama: Hücre bölünmesi

Sperm ve yumurta hücrelerinin bir araya gelmesiyle oluşan yeni hücre ikiye bölünür ve fallop tüpün aşağısına doğru ilerlemeye başlar. “Blastomer” adı verilen hücreler her bir bölünmede daha fazla küçülerek bölünmeye devam eder.

• Aşama: Rahme ulaşma

Döllenmeden 60 saat sonra, 8 – 16 blastomer içeren bu hücre topluluğu rahme ulaşır.

• Aşama: Rahme yerleşme

“Blastosist” adı verilen bu döllenmiş yumurtadan oluşan embriyo, 100 den fazla hücreye sahiptir ve uygun durumda olduğunda rahim duvarında bir oyuk açarak oraya yerleşir. Embriyonun yerleşme aşamasında çok hafif kanama, lekelenmeye olabilir. “Yerleşme kanaması” olarak adlandırılan bu lekelenme kimi zaman adet kanı ile karıştırabilir. Ama çok az olması ve kanama gibi devamlı olmaması yerleşme kanamasını adet kanamasından ayırmaktadır.

• Aşama: Hamilelik

Embriyonun rahimde yerleştiği alanda hücrelerin dış yüzeyi kadının kan dolaşımından beslenir ve bu kısım plasentanın içinde gelişir. Bu süreçte bebeğin cinsiyeti de belirlenir, oluşur. Bebeğin cinsiyetini babadan gelen kromozomlar belirler ve bu da döllenme aşamasında olur. Yani hamilelik oluştuğu andan kısa süre sonra aslında bebeğin cinsiyeti belli olur. Ancak doktoralar tarafından tespit edilebilmesi için gebeliğin en az 12 – 13 haftalık olması gerekir. Genellikle de gebeliğin 20. haftası civarında bebeğin cinsiyeti net olarak ultrason muayenesinde belli olur ve aileye söylenebilir. Bir bebeğin cinsiyeti döllenme anında anneden ve babadan cinsiyet belirleyici birer X veya Y kromozomu ile belirlenir. Kadınlarda sadece X kromozomu, erkeklerde ise hem X hem de Y kromozomları vardır. Bu sebeple de eğer erkeğin verdiği spermin cinsiyet hücresi X ise bebek kız, Y ise bebek erkek olur. Bu bağlamda cinsiyeti belirlemede kadının herhangi bir rolü bulunmamaktadır.

Döllenme kaç günde olur?

Korumasız cinsel ilişki sonucunda fallop tüplerine ulaşan sperm hücreleri, eğer orada bir yumurta hücresi varsa, yani kadın yumurtlama döneminde ise cinsel ilişkiden yaklaşık 1 – 2 saat sonrasında yumurta hücresini dölleyebilir. Bu şekilde yumurtadan gelen 23, spermden gelen 23 tane kromozom ile toplamda 46 kromozomlu yeni bir hücre oluşur. Bu yeni hücre bölünerek fallop tüplerine doğru ilerler. Blastomer adı verilen bu hücreler, her bölündüğünde daha da küçülür. Bu yolculukla hücre rahim içine 5 – 7 günlük sürede ulaşır. Bu hücre topluluğu, rahim duvarında kendine bir oyuk açar ve oraya yerleşemeye hazırlanır. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda embriyonun rahme yerleşip gebeliğin oluşma süreci kadının beklenen adet kanamasından 5 gün önce tamamlanmış olur.

Döllenmenin olduğu nasıl anlaşılır?

Döllenmenin olduğunda kadında bazı değişimler ve birtakım belirtiler ortaya çıkar. Gebeliğin ilk 1 -2 haftası içinde kadının kanında henüz HCG değerleri yükselmemiş olduğundan, gebelik testi ile sonuç almak zor olabilir. Aynı zamanda gebeliğin bu erken aşamasında anne adayı vücudunda herhangi bir belirti hissetmez. Fakat hamilelik oluştuktan sonra ilk belirtiler, kanda HCG değerlerinin yükselmeye başladığı 3. ve 4. haftadan sonra görülmeye başlar. Gebeliğin 4. haftasından sonra vücuttaki östrojen ve progesteron hormonlarının artışına bağlı olarak pek çok değişim ve şikayet olabilir.

Gebeliğin ilk dönemlerinde görülen belirtiler

• Vücut ısısında artış

Döllenen yumurtanın rahme yerleşebilmesi için vücut ısısı az da olsa artar. Bu da anne adayının ölçerek anlayabileceği bir belirtidir.

• Alt karın bölgesinde ağrı

Kadınlarda yumurtlamanın gerçekleştiği dönemde, döllenen yumurta rahim yolunda iken zaman zaman kramp ve ağrı hissedilebilir.

• Bulantı, halsizlik ve yorgunluk

Gebeliğin ilk günlerinde sıklıkla; mide bulantısı, uyku hali, yorgunluk ve bitkinlik gibi şikayetler hissedilir. Zira döllenen yumurtanın tutunması sürecinde vücutta bu tür değişiklikler olabilir.

• Servikal akıntı

Gebelik dolayısıyla vücutta gebelik hormonlarının artışı, rahim ağzı sıvısında da belirgin bir artışa ve değişikliğe yol açar ve bu net olarak fark edilir.

Döllenme cinsel ilişkiden kaç gün sonra belli olur?

Korumasız cinsel ilişkiden yaklaşık 36 saat sonra döllenme olur. Bu bakımdan gebelik planlandığı süreçte, döllenmeye uygun zamanlarda cinsel birliktelik yaşanması önemlidir. Çünkü yumurtlama dönemi dışındaki zamanlarda gebe kalma şansı oldukça çok düşüktür. Yumurtalama döneminde korumasız ilişkiye girilmişse ve yumurtlama ya da sperm üretimi konularında herhangi bir sorun yoksa ortalama 1 buçuk gün sonra döllenme olur. Döllenmenin olması da kadının beklenen adet kanamasının gecikmesine bağlı olarak anlaşılır. Bu bakımdan düzenli olarak adet gören bir kadın, korumasız cinsel ilişki yaşadıysa ve beklenen adet kanaması yaklaşık 5 gün geciktiyse kanda gebelik testi yaparak döllenme, yani gebelik olup olmadığını öğrenebilir. Bu şekilde gebelik net olarak öğrenilebilir.