Östrojen içeren kombine doğum kontrol yöntemleri ile progesteronun bazı türleri, kadınlarda bacakta kan pıhtısı (derin ven trombozu) ya da akciğerde kan pıhtısı (akciğer embolisi) riskini arttırabilmektedir. Bacakta oluşan kan pıhtısı, kan dolaşımı boyunca ilerleyebilir ve akciğer embolisine neden olabilmektedir. Bu yazıda kan pıhtılaşması ve hormonlu doğum kontrol yöntemleri arasındaki ilişki hakkında bilgi sahibi olacak ve bu riski azaltmak için yapabileceğiniz şeyleri öğreneceksiniz.

Kan Pıhtılaşması Nedir?

Doğum kontrol haplarının kan pıhtılaşması yapabilmesinin nedenlerine geçmeden önce kan pıhtılaşmasının ne demek olduğunu ve nasıl meydana geldiğini öğrenmek gerekir.

Vücudumuzdaki kan, yaşadığımız sürece devamlı olarak tüm vücut boyunca akmakla görevlidir. Ancak yaralanma gibi durumlarda kanın akıp gitmemesi için pıhtılaşması gerekir.

Kan pıhtıları, kanamanın durması için sağlıklıdır ve hatta hayat kurtarıcıdır. Ancak bazı durumlarda kanın pıhtılaşması gerekli değildir ve kalp krizine, felce ve başka sağlık sorunlarına neden olabilir.

Kan Pıhtılaşması Neden Olur?

Kanın pıhtılaşması, kanın ciltteki ya da kan damarlarının duvarlarındaki belli maddelerle temas etmesiyle başlar. Bunun gerçekleşmesi genelde deri ya da kan damarı duvarının zarar gördüğü anlamına gelmektedir.

Atardamarlarda oluşan kolesterol plaklarının içinde de bu maddeler bulunmaktadır. Plakların zarar görmesiyle birlikte pıhtılaşma başlar. Kalp krizi ve felç gibi rahatsızlıklar, kalpteki ya da beyindeki plakların aniden patlamasıyla meydana gelir.

Kan düzgün bir şekilde akmadığında da kan pıhtıları oluşabilir. Kan, damarlarınızda ya da kalbinizde birikirse trombositler birbirine yapılabilir. Kanın yavaş hareket edip pıhtılaşması genelde atriyal fibrilasyon ve derin ven trombozu şeklinde görülür.

Doğum kontrol hapları, bantları, halkaları ve hormonlu spiral gibi yöntemler, istenmeyen gebelikleri önlemek için kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır. Bunların içerisinde genelde östrojen ve progesteron bulunur. Bu hormonlar, kanın pıhtılaşmasına yol açabilir. Bu nedenle doktorunuzla konuşarak risk faktörlerinizi değerlendirmeli ve kendinize uygun doğum kontrol yöntemini seçmelisiniz.

Kan Pıhtılaşması Belirtileri

Kan pıhtılaşması belirtileri, pıhtının nerede ve ne büyüklükte olduğuna göre farklılık gösterecektir. Bazı durumlarda pıhtılaşmanın belirti göstermemesi mümkün olabilir. Bununla birlikte büyük damarlarda ve atardamarlarda meydana gelen pıhtılar genelde belirti verir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Doğum kontrol yöntemlerinin neden olduğu kan pıhtılaşması nadir olsa da hormonlu yöntemler kullanıyorsanız, belirtiler hakkında bilgi sahibi olmanız faydalı olacaktır.

Derin ven trombozu belirtileri arasında şunlar yer alabilmektedir:

• Kolda ya da bacakta şişkinlik (aniden olabilir)
• Bacakta ağrı ya da hassasiyet (yalnızca ayaktayken ya da yürürken olabilir)
• Ciltte kızarıklık ya da renk farklılığı
• Cildin yüzeyine yakın damarların normalden büyük olması

Akciğer embolisi belirtileri arasında ise şunlar yer alabilmektedir:

• Ani nefes darlığı ve hızlı soluk alıp verme
• Genelde öksürme ve hareket etmeyle görülen keskin göğüs ağrısı
• Öksürük
• Normalden fazla terleme
• Hızlı kalp atışı
• Baş dönmesi ya da bayılma

Felç belirtileri arasında ise şunlar bulunabilmektedir:

• Ani ya da şiddetli baş ağrısı
• Açıklanamayan ani uyuşukluk ya da kolda veya bacakta güçsüzlük
• Görüşte ani değişiklikler
• Kekeleme

Kan Pıhtılaşması Risk Faktörleri

Kişilerde kan pıhtılaşması görülme riskini arttıran bazı faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler şu şekildedir:

• Aşırı kilolu olmak
• Yaş (35 yaşından büyük olmak)
• Aile üyeleri arasında kan pıhtısı yaşayan kişilerin bulunması (genetik faktör)
• Sigara kullanımı
• Doğum
• Gebelik
• Hareketsizlik (uzun seyahatlerde hareketsizlik ve yaralanma ve ameliyat gibi durumlar sonrası hareketsizlik dahildir)

Yukarıdaki risk faktörlerinden birden fazlasına sahip olmanız, kan pıhtılaşması riskinizin artmasına neden olacaktır. Bu nedenle bu risk faktörlerinden herhangi birine ya da birkaçına sahipseniz, doktorunuzla iletişime geçmeniz önemlidir.

Doğum Kontrol Hapı Akciğer Embolisine Neden Olur mu?

Tüm doğum kontrol hapları akciğer embolisi riskinizi arttırmaz. Yalnızca drospirenon adı verilen progesteron hormonu içeren kombine doğum kontrol haplarının emboli riskiyle ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Doğum kontrol haplarının akciğer embolisine neden olması nadir olarak görülen bir yan etki olmakla birlikte başka faktörlerin de devreye girmesiyle birlikte emboli geçirme riskiniz artabilir.

Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) açıklamalarına göre doğum kontrol hapı kullanımı ile kan pıhtısı riski artmaktadır. Ancak gebelikte ve doğum sonrası dönemdeki pıhtı riski, doğum kontrol hapının neden olduğu riske göre daha yüksek olmaktadır.

Bununla birlikte her kan pıhtısı, akciğer embolisine neden olmaz. FDA istatistiklerine göre kan pıhtılarının akciğer embolisine neden olması yaklaşık olarak 10 bin kişiden 3-9 kişide görülmektedir.

Kan Pıhtılaşması Riski Nasıl Azaltılır?

Derin ven trombozu riskinizi azaltmak için alacağınız bazı önlemler, kan pıhtılaşması ve akciğer embolisi riskinizi azaltmanıza yardımcı olacaktır.

Derin ven trombozunu önlemek için yapabileceğiniz bazı şeyler şu şekildedir:

• Sigarayı bırakın.
• Sağlıklı kilonuzda olun.
• Kan basıncınızı kontrol altında tutun.
• Seyahat ve yatak istirahati gibi hareketsiz olacağınız zamanlarda bileklerinizi ve baldırlarınızı esnetin.
• Ameliyat olduysanız, ameliyat sonrası bakımı konusunda doktorunuzun önerilerini uygulayın. Bu öneriler arasında kan inceltici ilaçlar kullanmak, kompresyon çorapları giymek, bacakları kalp hizasından yüksekte tutmak ve fiziksel olarak aktif olmak bulunabilir.
• 35 yaşın üzerindeyseniz, hormonsuz doğum kontrol yöntemlerini deneyin.

Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?

Derin ven trombozu ya da akciğer embolisinden şüpheleniyorsanız, doğru teşhis ve tedavi için bir an önce doktora gitmeniz gerekir. Bununla birlikte göğüs ağrısı ve ani nefes darlığı gibi belirtilerde 112’yi aramalı ya da acil servise gitmelisiniz.

Ayrıca hormonlu doğum kontrol yöntemlerine bağlı olarak kan pıhtılaşması yaşadığınızı öğrendiyseniz, gerekli tedaviyi gördükten sonra doktorunuzla konuşarak hangi doğum kontrol yöntemini kullanmanız gerektiğine karar vermelisiniz.

Ailesinde kan pıhtılaşması yaşamış ya da kan pıhtılaşması bozukluğu olan kişiler de hormonlu doğum kontrol yöntemleriyle ilgili olarak doktorlarıyla konuşmalı ve en doğru yöntemin hangisi olduğunu öğrenmelidir.

Sonuç Olarak

Kombine doğum kontrol hapları, kan pıhtılaşması riskinin artmasına neden olabilir. Kan pıhtılaşması riskini arttıran genelde östrojen olmakla birlikte bazı progesteron türleri de riskin artmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle kan pıhtılaşması belirtileri gördüğünüzü düşünüyorsanız bir an önce hastaneye gitmelisiniz. Hormonlu doğum kontrol yöntemlerine başlama ya da devam etme konusunda endişeleriniz varsa olası riskler konusunda doktorunuzla konuşmalı ve bunları değerlendirmelisiniz.