Sperm toplama süreci teşhis amaçlı testis biyopsisinden farklıdır çünkü bu uygulamada hedef testislerde neler olduğunu tespit etmek değil, sperm bulmaktır. Azospermik erkeklerde meni içerisinde sperm bulunmaz ve bu nedenle spermlerin doğrudan testislerden veya epididim içerisinden elde edilmeleri gerekir.
Bunun için bir tıkanıklık olanlarda basit aspirasyon teknikleri yeterli olabilirken, sperm üretim problemi olan erkeklerde ise testislerden örnekler almak gerekebilir. Bunun sonucunda anestezi ihtiyacı, kullanılan ekipmanlar ve gereken süre konusunda ciddi farklar ortaya çıkar.
Çok az test testis problemlerine sahip olan erkeklerin testislerinde sperm bulunup bulunmadığını doğru bir şekilde gösterebilir. Genetik testler sperm bulma şansına dair fikir verebilirler ancak kesin sonuç vermezler. Teşhis amaçlı testis biyopsisi biraz daha öngörülü sonuçlar verebilir ancak yine de spermlerin varlığı veya yokluğuna dair kesin ihtimalleri oluşturmak mümkün olmaz. Hormon testleri gibi diğer kan testleri de kesin sonuç vermezler.
Son olarak, bir önceki sperm toplama sürecinde sperm alınmış olması, bir sonrakinde sperm elde edilebileceği anlamına da gelmez. Bu nedenle hali hazırda diğer toplama yöntemleri ile herhangi bir sperm elde edilemediyse, testis biyopsisi de genelde uygulanmaz çünkü ihtimaller zaten belli olmuştur.
Sperm Toplamanın Zamanlaması
Tüp bebek tedavisinin döngüsü ile eşlenik bir şekilde sperm toplama çözülmesi gereken başka bir konudur. Sperm toplamanın tüp bebek denemelerinden önce yapılmasının veya kadından yumurta toplamakla aynı anda yapılmasının her ikisinin de avantajları ve dezavantajları vardır. Son karar tüp bebek programındaki tercihlere göre şekillenir. Toplamayı önce gerçekleştirmek ve yumurtalar gelene kadar onları dondurmak, tüp bebek tedavisine devam edilip edilmeyeceğine dair bir karar vermeyi kolaylaştırabilir. Çünkü sperm bulma ihtimali %60 veya altındadır.
Buna ek olarak pek çok çift aynı gün bu tür operasyonlara girmeyi zor bulur çünkü aynı gün hastaneye gitmek, eve gitmek için yardım almak gibi ihtiyaçlar ortaya çıkarlar. Tüp bebek laboratuvarları ise sık sık donmuş spermler yerine canlı spermler ile çalışmayı tercih ederler.
Bunun sonucunda sperm toplama süreci genellikle yumurta toplama ile aynı gün uygulanır. Basit sperm toplama teknikleri, sperm üreten ancak tıkanmalar nedeniyle bunları iletemeyen erkeklerde uygulanırlar. Bunlar arasında testiküler sperm aspirasyonu (TESA), perkütan sperm aspirasyonu (PESA) ve testiküler sperm ekstraksiyonu (TESE) vardır.
Mikro TESE ise daha detaylı bir işlemdir ve kadın partnerin yumurta toplanma gününden bir gün önce uygulanır. Mikro TESE’de bir üreme endokrin uzmanı ile birlikte çalışılır ve belli zamanlarda uygulanır.
Hangi Sperm Toplama Süreci Önerilir?
Normal sperm üretimine sahip olduğu halde tıkanmaya sahip olan erkeklerde sperm toplamanın pek çok yolu vardır. En basit ve maliyetsiz seçenek sperm aspirasyonudur. Bu lokal anestezi altında rutin olarak uygulanır ve 10 dakika kadar sürer.
Testis problemlerine sahip olan erkeklerden sperm toplamak çok daha zordur ve saatler sürebilir. Mikro TESE adındaki ideal prosedür, cerrahi bir mikroskop yardımı ile uygulanır ve böylece testisten olabildiğince az doku almak mümkün olurken, bu dokuda sperm bulma ihtimali artar.
Cerrahi işlem odasında kullanılan mikroskobun spermleri görecek güçte olmadığını ancak testislerdeki hangi tubüllerin sperm içerme ihtimallerinin daha yüksek olduğunu tespit etmek için yeterli olduğunu belirtmek gerekiyor. İşlem sırasında az miktarda doku tüp bebek laboratuvarına gönderilir ve böylece yeterince sperm elde edilip edilmediğine dair bilgi elde edilir. Dokunun incelenmesi için tüp bebek laboratuvarındaki mikroskoplar çok daha güçlüdürler. Tekrar eden biyopsiler ile tüp bebek döngüsü için yeterince sperm elde edilmeye çalışılır. Gelecek tüp bebek denemeleri için daha fazla sperm de toplanabilir çünkü çiftler gelecekte başka çocuklar da isteyebilirler. Bu süreç spermlerin bulunma hızına göre dört saate kadar sürebilir.
Aşağıda kullanılan yöntemlerin bir özeti bulunuyor.
Testiküler Sperm Aspirasyonu (TESA)
TESA, tüp bebek ve aşılama tedavisi için sperm toplanacak erkeklere uygulanır. Lokal anestezi ile ameliyat odasında uygulanır ve partnerin yumurta toplama zamanı ile eşzamanlı uygulanır. Testislere bir iğne sokulur ve doku/spermler toplanırlar. Obstrüktif azospermiye sahip olan erkeklerde uygulanır. TESA nadiren de olsa yeterince doku ve sperm sağlamayabilir ve açık testis biyopsisine geçilmesi gerekebilir.
Perkütanoz Epididimal Sperm Aspirasyonu (PESA)
PESA uygulaması geçmiş bir vazektomi veya enfeksiyondan dolayı obstrüktif azospermiye sahip olan erkeklerde sperm toplamak için uygulanır. Lokal anestezi ile ameliyathanede yapılır ve kadının yumurta toplama süreci ile birlikte uygulanır.
Testiküler Sperm Ekstraksiyonu (TESE)
TESE uygulamasında testiste küçük bir kesik açılır ve tubüller sperm varlığı için incelenirler. Bu önceden de yapılabilir yumurta toplama ile aynı anda da uygulanabilir. TESE genellikle yatıştırıcı ile ameliyathanede uygulanır ancak sadece lokal anestezi ile de uygulanabilir. Hastalar gelecek tüp bebek tedavileri olacaksa spermlerin dondurulmasını isteyebilirler. Mikro TESE son dönemlerde sperm üretimi sorunları nedeniyle azospermi yaşayan erkekler için TESE’nin yerini aldı denilebilir.
Mikroepididimal Sperm Aspirasyonu (MESA)
MESA sürecinde vazal veya epididimal tıkanmaları olan erkeklerde uygulanır. Ya planlanmış olarak ya da yumurta toplamayla birlikte uygulanabilir. Operasyon genel anestezi ile ameliyathanede uygulanır ve bir mikroskop kullanılır. Gelecek tüp bebek tedavileri için de spermler dondurulabilirler. MESA’da diğer aspirasyon tekniklerine göre çok daha fazla olgun sperm elde edilebilir ve kalıtımsal çift taraflı vas deferens eksikliğine sahip olan erkeklerde tercih edilen yöntemdir çünkü testislerin steroid üretimini etkilemez.
Mikro TESE
Mikro TESE yöntemi sperm üretimi problemlerine sahip olan ve azospermik olan erkeklerde uygulanır. Genel anestezi ile ameliyathanede uygulanır. Kadının yumurta toplama süreci ile dikkatli şekilde koordine edilir ve yumurta toplamadan bir gün önce uygulanır. Böylece her bir partnerin bir diğerinin işlemi için yanında olabilmesi sağlanır. Hastaların sık sık sperm bulunmama ihtimaline karşın bir sperm donörünü hazırda bulundurmaları gerekebilir. Mikro TESE azospermik erkekler için çok ciddi bir iyileşme sağlayan bir sperm toplama yöntemidir ve daha az testis dokusu alındığı için daha güvenlidir. Gelecek tüp bebek tedavileri için spermlerin dondurulmaları da mümkündür.
