Aşılama veya intrauterin inseminasyon (IUI), görece basit bir doğurganlık tedavisidir. Doğurganlık ilaçlarıyla veya ilaçsız olarak uygulanabilir. Operasyonda yıkanmış ve konsantre hale gelmiş olan meni ince bir boru yardımıyla doğrudan rahme gönderilir. Yumurtlama zamanında veya doğurganlık ilaçlarıyla uygulanarak gebe kalma ihtimalinde artış sağlanır.

Ne Zaman Kullanılır?

Aşılama tedavisi pek çok kısırlık türünü tedavi etmede kullanılır ve gebelik elde edilene veya başka bir tedaviye geçilene kadar en az birkaç döngü boyunca uygulanır. Genelde tüp bebek gibi daha invazif yöntemlere geçmeden önceki ilk işlemdir. Bazı sigorta şirketleri de tüp bebekten önce aşılama tedavisi uygulanmasını gerekli görürler.

Aşılama aşağıdaki kısırlık sebeplerinden herhangi birisi olduğunda tedavi amaçlı olarak uygulanabilir:

• Kötü durumdaki rahim ağzı sıvısı
• Sperm donörü kullanımı
• Cinsel ağrıların ilişkiyi imkansız hale getirmesi
• Doğurganlık ilaçları ile tedavinin tek başına işe yaramaması
• Erkek kısırlığı
• Açıklanamayan kısırlık

Aşağıdaki faktörlere sahip olanlarda aşılama tedavisi önerilmez:

• Fallop tüplerinde tıkanma
• Geçmiş pelvik enfeksiyonlar
• Yoğun endometriyozis

Tedavi Döngüleri

Tedavi döngünüz doktorunuzun aşılamayı önerme sebebine ve doğurganlık ilacı alıp almamanıza göre değişkenlik gösterecektir. Doğurganlık ilaçlarının kullanıldığı en yaygın iki tedavi döngüsü aşağıdadır:

Clomid veya Letrozole ile Aşılama

Aşılama, Clomid veya Letrozole tedavi döngüsüne eklenebilir. Bu durumda bir sonraki adetiniz başladığı anda bir kan testi olursunuz. Ayrıca ultrason da uygulanabilir. Böylece hamile olmadığınız ve yumurtalık kistlerinizin olmadığı onaylanır.

Her şey iyi göründüğünde ağızdan alınan doğurganlık ilaçlarını doktorunuzun dediği şekilde kullanırsınız. Süreç içerisinde doktor tekrar kan testi veya ultrason isteyebilir. Döngü takip edildiğinde, aşılama yumurtlamanın hemen öncesinde uygulanır.

Ayrıca doktorunuz evde yumurtlamayı tahmin eden testlerden kullanmanızı da önerebilir. Test yumurtlamanın yakın olduğunu gösterdiğinde aşılama için doktorunuzdan randevu almanız gerekir.

Gonadotropinler ve Aşılama

Gonadotropinler, FSH, LH ve hMG ve hCG gibi doğurganlık ilaçlarıdırlar. Marka isimleri değişkenlik gösterebilir. Adet olduğunuzda kan testi ve ultrason için doktorunuzdan randevu alırsınız. Bu testler yumurtalıklarda bir sorun olmadığının ve hamile olmadığınızın kontrol edilmesi içindir.

Doktorunuzun talimatlarına göre kendinize bu doğurganlık ilaçlarını uygularsınız ve tedavi süresince transvajinal ultrason ve kan testleri de uygulanırlar.

Transvajinal ultrasonda gelişen yumurtalık folikülleri gözlemlenirler. Ultrason ile kaç tane oldukları, ne kadar hızlı geliştikleri ve olgunlaşıp olgunlaşmadıkları gözlemlenir. Ayrıca estradiol, LH ve progesteron düzeyleri ise kan testi ile incelenir.

İlaçlarınızın dozu hormon düzeylerinize ve yumurtalıklardaki foliküllerin boyut ve adetlerine göre değişebilir. Bir veya birden fazla folikül olgunlaştığında, doktorunuz hCG iğnesi ile yumurtalıkların yumurta olgunlaştırıp salmasını tetikleyecektir. Sonrasında aşılama tedavisine geçilecektir.

İşlem

İşlem basit ve görece ağrısızdır ama yine de gergin olmanız normaldir. İşlem doğum kliniğinde uygulanır. Herhangi bir ilaç veya ağrı kesici gerektirmez, sadece birkaç dakikada biter.

Meni Toplama

Partneriniz tedavi günü meni numunesi vermek için gelecektir. Bu numune mastürbasyon ile elde edilir.

Eğer partneriniz klinikte meni numunesi veremiyorsa, steril bir toplama kiti ile evde de yapabilir. Ancak bu yöntemde meninin bir saat içerisinde kliniğe getirilmesi ve oraya ulaşana kadar beden sıcaklığında tutulması gerekir.

Eğer partneriniz fiziksel, kültürel veya dini sebeplerden dolayı mastürbasyon yapamıyorsa, bu ihtiyaçlara yönelik toplama kitleri vardır.

Partneriniz şehir dışındaysa veya geçmişte numune toplama konusunda sorunlar yaşadıysa, daha önceden menü numunesi verebilir ve bu numune dondurularak aşılama gününe kadar saklanabilir.

Meni Yıkama

Menide spermlerden fazlası vardır. Doktor onu özel bir yıkama işleminden geçirir ve böylece içindeki diğer maddeler temizlenir ve sadece gebelik için gerekenler kalır.

Aşılama İşlemi

İşlemin kendisi için bir jinekolog sehpasına yatarsınız ve ince, küçük bir tüp rahim ağzına yerleştirilir. Pap testine benzer şekilde hafif bir sancı olabilir. Özel olarak yıkanmış olan meni bu tüp ile rahminize transfer edilir. Sonrasında çıkarılır ve işlem bitmiş olur.

Doktor işlemden sonra bir süre yatar pozisyonda kalmanızı isteyebilir veya hemen kalkabilirsiniz. Her iki durumda da ayağa kalkınca spermlerin aşağı döküleceğinden endişe etmenize gerek yoktur. Spermler doğrudan rahmin içine aktarılırlar. Fallop tüplerindeki yumurta hariç gidecekleri başka bir yer yoktur.

İşlem Sonrası

Aşılama işleminden sonra progesteron almanız istenebilir. Bu genellikle vajinal yoldan alınan bir ilaçtır. Aşılamadan bir hafta sonra doktorunuz bir kan testi isteyebilir. Böylece progesteron, östrojen ve belki hCG değerleriniz ölçülür.

Doktorunuz aşılamadan 10-14 gün sonra bir kan gebelik testi isteyebilir veya evde test uygulamanız talep edilebilir. Tedavinin sonucunu bekleme süreci stresli olabilir ve kendinize iyi bakmanız gerekir.

Riskler

Aşılama görece düşük riskli bir işlemdir. Çok düşük bir enfeksiyon riski vardır. Risklerin büyük kısmı kullanılan doğurganlık ilaçlarından kaynaklanır. Eğer gonadotropinler kullanıyorsanız çoklu gebelik veya yumurtalık aşırı uyarım sendromu yaşama ihtimaliniz vardır.

Çoklu Gebelik

İkiz, üçüz veya daha fazlası için çoklu gebelik riskiniz gonadotropinler kullanırken daha yüksek olacaktır. Bu nedenle takip önemlidir. Eğer çok fazla potansiyel folikül varsa, döngü iptal edilebilir ve başka zaman uygulanabilir.

Yumurtalık Aşırı Uyarım Sendromu

Eğer doktor 20 gibi çok sayıda folikülden dolayı döngünüzü iptal ederse, cinsel ilişkiye girmemenizi de önerebilir. Bu öneri önemlidir çünkü yumurtalıkların aşırı uyarımı sendromu riski yüksektir. Bu rahatsızlık yumurtalıklarda ağrıya ve şişkinliğe sebep olur. Ağır vakalarda hayati tehlike oluşturabilir.

Bazı çiftler çok fazla folikülden dolayı döngüyü iptal etme konusunda kararsız olurlar. Ancak ilişkiye girer ve gebe kalırsanız kendinizi ve bebeğinizi riske sokarsınız. Bu nedenle yapmayın.

Potansiyel Zorluklar

Aşılama pek çok kadının gebe kalmasına yardımcı oluyor ancak her zaman işe yaramıyor. Doğurganlık ilaçları ve aşılama tedavisi kombine edildiğinde, gebelik başarı oranı %20’lere ulaşabilir. Yani başarı oranı çoklu döngüler ile artabilir. Bu nedenle aşılamanın en az üç tur uygulanması önerilir.

Kişisel başarı oranınız kısırlığınızın sebebine, kullanılan spermlerin kalitesine ve yaşınıza göre değişiklik gösterecektir.

1000 aşılama döngüsü ile yapılan bir çalışmada, çiftler için başarı oranının temel olarak kadının yaşına, tıbbi geçmişine ve ona has doğurganlık problemlerine bağlı olduğu görülmüş.

Sonuç Olarak

Aşılama tedavisinin uygulanıp uygulanmayacağı kişisel bir tercihtir. Tüp bebekte başarı oranları çok daha yüksek olsa da, aşılama çok daha ucuzdur. İşlem daha kolaydır ve invazif değildir. Tüp bebek tedavisi çok pahalı geliyorsa aşılama daha uygun bir seçenek olabilir ancak kısırlık sebebinin de dikkate alınması gerekir.

Aşılama tedavisi gebe kalmanıza yardımcı olsa da gebelik ile sonuçlanmayabilir. Ancak doğurganlık tedavilerinin duygusal etkisini de dikkate almak gerekir. Bu nedenle sizin için en doğru seçeneği bulmak üzere doktorunuzla konuşmanız iyi olacaktır.