Adet dönemleri bazı kadınlarda hafif sancılar, kramplarla geçerken, bazı vakalarda bu sorunlar çok şiddetli olur ve günlük yaşamı sekteye uğratabilir. Adet dönemi krampları rutin semptomlardandır, ancak dayanılabilir düzeyden daha şiddetli ise mutlaka altında yatan başka bir sebep olabileceğinden şüphe edilmeli ve buna yönelik doktora başvurulmalıdır.

Adet kaynaklı kramplar, adet döneminden önce başlar ve adet sırasında da devam ederek pek çok kadını etkileyen ağrılı bir durumdur. Tıbbi literatürde “dismenore” olarak adlandırılan adet sancıları ağrılı, rahatsızlık verici, can sıkıcı ve çoğunlukla şiddetlidir. Adet ağrıları, adet krampları genellikle alt karın ve bel bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Bu şikayetler çoğunlukla adet kanamasından 1 -2 gün önce başlar ve 2 -4 boyunca devam eder. Bu şekilde adet dönemi ile ilişkili olan ağrı, “Primer Dismenore” olarak adlandırılır. Adet dönemlerindeki kramp ağrıları; çikolata kisti, rahim urları veya pelvik inflamatuvar hastalık gibi bir tıbbi sorunlardan da kaynaklanıyor olabilir. Bu da “Sekonder (ikincil) Dismenore” olarak adlandırılır.

Adet krampları nasıl olur, ne şekildedir? 

• Adet krampları, adet kanamasının öncesinde başlar ve adet sırasında devam eder.
• Adet krampları alt karın bölgesinde hissedilir.
• Adet krampları, ağır ya da hafif olabilir.
• Adet krampları, duygusal stres, gerginlik gibi durumlarda artabilir.
• Adet kramplarına mide bulantısı, kusma, terleme, baş dönmesi, baş ağrısı ve ishal gibi semptomlar da eşlik edebilir.
• Adet krampları; reçeteli ilaçlar ve doğum kontrol ilaçlarıyla tedavi edilebilir.
• Adet kramplarının hafif olması durumunda biraz dinlenme ile rahatlamak mümkün olur.
• İkincil dismenorede adet krampları çikolata kisti veya polikistik over gibi başka bir rahatsızlıktan kaynaklanabilir.

Adet kramplarının sebepleri nelerdir?

Adet kanaması, kadının o ay yumurtladığını ve de korumasız cinsel ilişki olsa da gebelik oluşmadığını göstermektedir. Çünkü adet kanaması, o ay yumurtalıktan çıkan yumurtanın sperm tarafından döllenip gebelik oluşturmadığı için vücuttan atılması, aynı şekilde olası bir gebelik için hazırlanan rahim içi astarının kendini yenilerken vücut dışına atılması işlemidir.

Yumurtalıklardan yaklaşık 28 günde bir kez salınan, dışarı atılan yumurtayı dölleyecek bir sperm hücresi korumasız cinsel ilişki ile vajinaya gelmişse o ay gebelik oluşma ihtimali vardır. Ancak yumurtalıktan çıkan yumurtayı dölleyecek bir sperm yoksa rahim, gebelik için kalınlaşan astarını atmak için harekete geçer. Vücutta prostaglandinler olarak adlandırılan hormon benzeri maddeler de bu işlemi tetikler. Prostaglandinler, adet kanaması sırasında rahim ağzında oluşan kimyasallardır ve kas kasılmalarına benzer kramplara neden olmaktadırlar. Bununla birlikte prostaglandinler mide bulantısı ve ishale de sebep olabilir.

Adet kramplarının risk faktörleri nelerdir? 

• 20 yaşından küçük olanlar,
• Ergenliğe 11 yaşında ya da daha erken girenler,
• Adet kanaması çok yoğun olanlar,
• Hiç doğum yapmamış olanların adet krampları yaşama riski daha yüksektir.

Adet krampları hangi durumlarda artar, şiddetlenir? 

• Çikolata kisti (endometriozis)

Adet kanaması, o ay olabilecek gebelik için rahim duvarının kalınlaşması, o alanın gebeliğe hazırlanmasıdır. Bu amaçla rahim içinde oluşan doku bazı kadınlarda rahim astarının çevresinde, ancak rahmin dışında gelişir. Bu dokular adet döneminde tıpkı rahim içinde olduğu gibi kanama yapar, yapışıklıklara sebep olur. Bunlar da adet döneminde krampların şiddetlenmesine, daha ciddi ağrılar yaşanmasına sebep olabilir.

• Rahim miyomları (uterin miyom)

Miyom, vücutta oluşan iyi ya da kötü huylu tüm şişkinliklere verilen addır. Miyomlar genellikle 35 yaş üstündeki kadınlarda görülür. Bu bağlamda rahim duvarında kanserli olmayan tümörler oluşması ve bu tümörlerin büyümesi adet kramplarının normalden çok daha şiddetli olmasına yol açabiliyor.

• Rahim kalınlaşması (Adenomiyoz)

Rahim duvarının normal şartlar altında adet döneminin ortalarında östrojen hormonunun etkisi ile kalınlaşmaya başlar ve bu şekilde yumurtlama gerçekleşir. Yumurtlamadan sonra da östrojen hormonunun salgılanma miktarı hızla azalır ve rahim duvarının kalınlaşması durur. Ancak bazı vakalarda östrojen salınımı aynı hızla devam eder ve rahim duvarı gereğinden fazla kalınlaşır. Bu tür bir durumda da adet krampları beklenenden çok daha şiddetli olur.

• Pelvik inflamatuvar hastalık (PİD)

Çok yaygın olarak rastlanan bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyon olan Pelvik İnflamatuvar Hastalık, fallop tüpleri ve yumurtalıklar gibi üst üreme organlarının enfeksiyonudur. Bakteri kaynaklı olan bu enfeksiyon, adet dönemi kramplarını şiddetlendirir.

• Rahim ağzı darlığı (Servikal stenoz)

Adet döneminde serviks yeterince açılmadığında kan akışı sınırlanır ve azalır. Bu da adet dönemi kramplarının artmasına sebep olur.

Bunların yanında bazı uzmanlar, geceleri geç uyuyan ya da uykusunu yeterince alamayan kadınların adet dönemlerinin düzensiz olduğunu, adet öncesi semptomları ve adet kramplarını daha şiddetli yaşadıklarını iddia etmekteler.

Adet dönemi kramp belirtileri nelerdir?

• Alt karın bölgesinde zonklama tarzında kramplar,
• Belde ve sırtta ağrı,
• Mide bulantısı ve zaman zaman kusma,
• Terleme,
• Halsizlik,
• Baş dönmesi,
• İshal veya kabızlık gibi sindirim sorunları,
• Karında şişkinlik,
• Baş ağrısı nöbetleri

Yukarıda sıralanan belirtilerin giderek artması, her ay yaşanması ya da 25 yaş sonrasında başlaması durumunda mutlaka bir doktora başvurmak gerekir.

Adet dönemi kramp tanısı nasıl konur?

Kadınların çoğu, adet dönemi kramplarını daha doktora gitmeden tespit edebilir. Kramp ve ağrıların şiddetli olması durumunda doktor, kasık ve karın bölgesini detaylı bir şekilde muayene etmelidir. Bu süreçte doktor hastaya tıbbi geçmişi hakkından sorular sorar ve fiziki muayene yapar. Adet dönemi krampları için fiziki muayene; vajina, serviks, rahim ve yumurtalıkların boyut ve şeklini değerlendirmek, duruma göre iç pelvik bölgeyi muayene etmektir. Altta yatan başka sorunlardan şüphe edilirse karın bölgesi, rahim, serviks, vajina ve fallop tüpleri ile ilgili birtakım işlemler gerekebilir. Ultrason muayenesi, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, manyetik rezonans görüntüleme (MR), histeroskopi ve laparoskopi adet kramplarının tanısında önemlidir. Bu tür görüntüleme teknikleri, çikolata kistlerini, miyom, ur ve yumurtalık kistlerini teşhis etmeye yardımcı olabilir.

Adet dönemi krampları nasıl tedavi edilir?

Adet dönemi kramplarının çoğunun tedavisinde reçetesiz ilaç kullanılır. İçinde antiprostaglandin bulunan ilaçlar rahimdeki krampların şiddetini azaltır, kan akışını hafifletir ve semptomları hafifletir. Bununla birlikte ibuprofen gibi ağrı kesiciler de bu süreçte şikayetleri azaltabilir. Nonsteroidal antienflamatuvar ilaçların türevleri olan bu ilaçlar, adet sancısını, krampları azaltmak için tek başına kullanılır.

Doktor, adet kramplarının şiddetini azaltmak için hormonsal doğum kontrol haplarını önerebilir. Bunlar sayesinde rahim astarı incelebilir, kramplar ve kanama azalabilir.

Adet dönemi kramplarını azaltmak için vajinal halkalar, yamalar ve enjeksiyonlar da dahil olmak üzere bazı doğum kontrol türlerinin çoğu işe yaramaktadır.

Adet dönemi krampları, çikolata kisti veya miyomlar gibi altta yatan bir tıbbi bir sorundan kaynaklanıyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir.

Adet krampları evde basit önlemlerle hafifletilebilir!

• Ilık suyla banyo yapmak ve alt karın bölgesini sıcak tutmak ağrıları hafifletmeye yardımcı olur.
• Papatya çayının içindeki maddeler, rahmi rahatlatarak adet dönemi ağrılarını azaltabilir. Aynı şekilde lavanta, rezene ve piknojenol de ağrıyı azaltır.
• Meyve ve sebze tüketimini artırmak iyi gelir.
• Yağlı, şekerli, tuzlu besinleri, alkol ve kafeini azaltmak ağrıları hafifletir.
• Düzenli olarak egzersiz yapmak krampları azaltır.